فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۷] حدود اختیاراتِ مالک بر برده

س: منظور از [مَا مَلَکتْ أَیمَانُکمْ ] چیست؟ آیا مالک حق دارد هرکاری‌که می‌خواهد بدون حساب و‌کتاب بر سر برده‌ی خود در بیاورد؟ بر فرض این‌که من صاحب کنیز و صاحب همسرش نیز هستم؟ آیا هر کاری بخواهم اختیار دارم انجام دهم؟ حد و حدود اختیاراتم را مشخص کنید.

ج: منظور از ﴿مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ﴾ [النساء: ۳]. در شرع به این صورت است که: هر برده یا کنیزی و یا غیر آن‌‌ها که به صورت شرعی در مالکیت انسانی قرار ‌گیرد، البته مالک حق ندارد هر طور که دوست دارد در مورد وی رفتار کند، بلکه باید همان گونه که الله حکم کرده، عادلانه با آن‌‌ها برخورد شود و آن‌‌ها را در کار‌هایی به کار گیرد که طاقت انجام آن را دارند. اگر کنیزش شوهر نداشت می‌تواند با او همبستر شود و اگر از صاحبش باردار شد، ام‌ولد (مادر فرزند مالک خود است) می‌شود. پس از آن حق فروش وی را ندارد. پس از مرگ مالک، آزاد می‌شود و مالک نباید بین برده و فرزندش‌جدایی بیندازد. به همین ترتیب دیگر احکامی‌که الله نازل کرده است و حدود اختیارات مالک بر برده و کنیز اعم از مباح یا حرام در آن‌‌ها مشخص شده است.

و بالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم

فتاوی انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۱۶/ ۵۷۸)