فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۸] مخفی کردن عیب کالا

س: در حراج ماشین‌‌ها ملاحظه می‌شود که دلاّل، لیستی از عیوب ماشین را عرضه می‌کند که واقعی نیستند و هدفش پنهان کردن عیب‌‌های اصلی ماشین است. از طرفی خریدار هم حق پشیمانی ندارد، اگر چه خود فروشنده هم در حراج حضور داشته باشد، آیا لازم است عیوب واقعی ماشین را بیان کنم؟ با توجه به این که دلال‌ها، عیب‌‌های ماشین را بعد از انجام معامله و پرداخت بیعانه بیان می‌کنند که خریدار نمی‌تواند ماشین را عیب یابی کند؛ بلکه به او اجازه این‌ کار را نمی‌دهند. در مورد این روش که در تمام مزایده‌‌های فروش ماشین به کار می‌رود، فتوا دهید؟

ج: اگر فروشنده از عیب ماشین آگاه است و با اظهار عیب‌‌های غیر واقعی، قصد پنهان کردن آن را دارد. مرتکب حرام شده است؛ زیرا این فریب کاری است. در صورتی که فروشنده از عیب‌های ماشین آگاه است، برای او گفتن این جمله روا نیست: (ماشین همین است، من به عیبش کاری ندارم) ولی اگر فروشنده واقعاً از عیب‌ ماشین بی‌اطلاع است. به طور مثال ماشین را خریده و قبل از اطلاع از عیب، قصد فروش آن را دارد، گفتن این جمله ایرادی ندارد و خریدار هم حق پشیمانی و رجوع را ندارد.

اگر فروشنده از عیب‌ ماشین یا هرکالایی خبر داشته باشد باید آن را به اطلاع خریدار برساند، پنهان کردن عیب تحت هیچ شرایطی روا نیست. اگر معامله تمام شد و فروشنده با وجود آگاهی، عیب کالا را به خریدار نگفت. خریدار حق پشیمانی و رجوع دارد، اگر چه در معامله، این حق را شرط نکرده باشند. ولی اگر فروشنده از عیب آگاهی نداشت و عیوب کالا را هم حین معامله به عهده نگرفته بود، معامله جایز است، و مشتری حق رجوع و بازگشت را ندارد.

شیخ ابن عثیمین، - أسئلة من بعض بائعی السیارات (۲۰، ۲۲)