فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۳۶] آیا رقیه (دم و افسون) با توکل بر خدا منافات دارد؟

س: آیا رقیه (دم کردن بیماران) با توکل منافات دارد؟

ج: توکل، یعنی اینکه انسان در جلب منافع و دفع ضرر فقط بر خدا توکل نماید و در ضمن از اسبابی که خدا به آن امر کرده استفاده نماید. این توکل نیست که انسان فقط به خدا توکل کند و از اسباب استفاده نکند؛ چون توکل بر خدا بدون استفاده از اسباب، عیب جویی بر خداوند و حکمت او تعالى است؛ زیرا خداوند امور را به اسباب وابسته کرده، یعنی با به کار گیری اسباب نتایج حاصل می‌شود. در اینجا سوالی مطرح می‌شود که چه کسی بیشتر از همه مردم بر خدا توکل دارد؟

پاسخ: پیامبر ج بیشتر از همه مردم بر خدا توکل داشت، آیا ایشان برای دفع ضرر از اسباب استفاده می‌کرد یا نه؟ پاسخ: بله، پیامبر ج وقتی که به جنگ می‌رفت زره می‌پوشید تا از تیر‌های دشمن در امان بماند، پیامبر ج در جنگ احد دو زره پوشیده بود. یعنی برای جلوگیری از خطر‌‌های احتمالی احتیاط لازم را در نظر گرفته بود، پس استفاده از اسباب با توکل منافاتی ندارد به شرطی که انسان معتقد باشد که این اسباب فقط سبب هستند و بدون حکم خداوند تأثیری ندارند، از این رو حکم (دم کردن و دعا خواندن) این است که انسان بر خودش دعا بخواند، و بر برادران بیمار خود دعا بخواند و آن‌‌ها را دم کند، بنابراین خواندن آیات قرآن و دعا‌های شرعی و دم کردن خود و دیگران هیچ منافاتی با توکل ندارد. از پیامبر ج ثابت است که ایشان سوره‌‌های اخلاص و فلق و ناس را می‌خواند و بر خود دم می‌کرد، و همچنین آن را می‌خواند و بر اصحابش دم می‌کرد.

الشیخ محمد بن عثیمین- فتاوی العلاج بالقرآن

و السنة- الرقی و ما یتعلق بها، ص (۱۵).