فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۸۰ ] سزای کسی که دیگران را چشم زخم می‌زند و معالجه‌ی این کار

س: اگر فردی که دچار بیماری حسادت است چیزی را چشم بزند و آنرا از بین ببرد یا زیانی به آن وارد نماید، آیا براو جریم‌های لازم می‌شود، و اگر از روی قصد و حسادت چنین نکند آیا باز هم مجازاتی دارد؟ آیا چشم زخم علاج شرعی دارد که اثر آن را کم کند یا به طور کلی از بین ببرد؟

ج: چشم زدن واقعیت دارد چنان که در حدیث آمده است، و این از شگفتی‌‌های الهی است که در چشم بعضی از افراد چنان خاصیتی قرار می‌دهد که برهر چیزی بیفتد به آن ضرر می‌رساند، پیامبر ج می‌فرماید: «العَيْنُ حَقٌّ [۱۸۲۴] «چشم زدن حقیقت دارد».

علاج شرعی برای چشم زننده این است که اگر می‌ترسید که چشم او به آنچه برآن می‌افتد زیان وارد می‌کند باید چشم زننده برای آن دعای خیر کند و بگوید: اللَّهم بارِك علیه. بارالها: برای آن خیر و برکت بیاور! چنان که وقتی عامربن ربیعه، سهل بن حنیف را چشم زد پیامبر به عامر گفت: «أَلَا بَرَّكتَ؟» [۱۸۲۵] چرا نگفتی خدایا به او برکت بده.

و همچنین مستحب است که چشم زننده بگوید: ما شاء الله لا قوة إلا بالله.چون هشام بن عروه از پدرش روایت می‌کند که او هرگاه چیزی را می‌دید که مورد پسندش واقع می‌شد و یا وارد باغی از باغهایش می‌شد می‌گفت: ما شاء الله لا قوة الا بالله.

پس هرگاه چشم زننده به این ذکر پایبند باشد، ضرر چشم او دفع خواهد شد. اما اگر قصداً فردی را چشم بزند، گناهکار می‌شود. حتی فق‌ها گفته‌اند: اگر قصداً بخواهد فردی را با چشم زدن بکشد و به این اقرار نماید از او قصاص گرفته می‌شود، چون این کار عمد محسوب می‌شود [۱۸۲۶].

و اما کسی که چشم خورده رقیه و دعایی را استفاده کند که جبرئیل با آن پیامبرج را دم می‌کرد و آن این است: «بِاسْمِ اللَّـهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يُؤْذِيكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنِ حَاسِدٍ اللَّـهُ يَشْفِيكَ بِاسْمِ اللَّـهِ أَرْقِيكَ [۱۸۲۷]. «به نام الله تو را دم می‌کنم از شرّ هر چیزی که تو را آزار می‌دهد و از شرّ هر کس، یا چشم حسادت کنند‌های خداوند تو را شفا بدهد، به نام الله تو را دم می‌کنم».

این دعا را خودش بخواند یا کسی دیگر بخواند و بر او دم کند. این از دعا‌هایی است که به سبب آن اثر چشم زدگی به حکم الله تعالی رفع می‌گردد. والله اعلم

و همچنین چشم زدگی با طلب غسل نمودن معالجه می‌شود به این صورت که چشم زننده با آبی غسل کند و اعضای بدنش از جمله عورتش را بشوید و سپس این آب روی کسی که چشم خورده ریخته شود؛ چنان که پیامبر ج به همین کار ارشاد فرمود.

الشیخ الفوزان – المنتقی (۱/ ۱۵۷).

[۱۸۲۴] تخریج در فتوای سابق گذشت. [۱۸۲۵] تخریج در فتوای سابق. [۱۸۲۶] انظر: «الإنصاف» للمرداوی (۹/۴۴۱)، و «کشف القناع» للبهوتی (۵/۵۰۹). [۱۸۲۷] مسلم (۲۱۸۶).