فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۷۹] فرق سحر و چشم زدن چیست؟ چشم زننده و چشم زده شده چه باید بکنند؟

س: فرق سحر و چشم زدن چیست؟ آیا چشم زدن از نظر شرعی واقعیت دارد آیا حکمی در مورد آن آمده است؟ و اگر چشم زدن حقیقت دارد چشم زننده و چشم خورده، باید چکار کنند؟

ج: سحر و جادو در لغت عبارت است از چیزی که سبب و علت آن پوشیده و پنهان باشد. و در اصطلاح: سحر به افسون گفته می‌شود، و نوعی از آن در بدن و دل‌ها تأثیر می‌گذارد و فرد را مریض می‌کند، و نوعی از سحر زن و مرد را از همدیگر جدا می‌کند؛

الله تعالی می‌فرماید: ﴿فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ﴾ [البقرة: ۱۰۲]. «از ایشان چیزهائی آموختند که با آن میان مرد و همسرش جدائی می‌افکندند و حال آنکه با چنین جادی خویش نمی‌توانند به کسی زیان برسانند مگر اینکه با اجازه و خواست خدا باشد».

اما چشم زدن حقیقت دارد، همان طور که در حدیث صحیح آمده که پیامبر فرمود: «الْـعَيْنُ حَقٌّ؛ وَلَوْ كَانَ شَيْءٌ سَابَقَ الْـقَدَرَسَبَقَتْهُ الْـعَيْنُ، وَإِذَا اسْتُغْسِلْتُمْ فَاغْسِلُوا [۱۸۲۲] «چشم زخم حق است، و اگر چیزی بود که از تقدیر پیشی بگیرد چشم زخم از آن پیشی می‌گرفت، و هرگاه از شما خواسته شد (برای شفای کسی که چشم زخم خورده) غسل کنید (تا آب غسل شمار ا به منظور شفا و بهبودی بر روی خود بریزد) این کار را انجام دهید».

چشم زدن مانند سحر و جادو حرام است. علاج چشم زننده این است که هرگاه چیزی دید که مورد تعجب و شگفتی او قرار گرفت باید نام خدا را ذکر کند و بگوید: خداوند برکت دهد، چنان در حدیث آمده است: «هَلَّا إِذَا رَأَيْتَ مَا يُعْجِبُكَ بَرَّكْتَ [۱۸۲۳]. «چرا وقتی چیزی دیدی که مورد پسند شما قرار گرفت و اعجاب شما را بر انگیخت نگفتی خداوند برکت دهد». پس چشم زننده باید بگوید: ما شاء الله لا قوة إلا بالله، و برای آن فرد دعای برکت نماید. کسی که چشم زده می‌شود باید خودش را با ایمان و توکل به خداوند و خواندن آیات قرآن و دعا‌های مأثور مورد حفاظت قرار دهد. و اگر کسی که دیگری را چشم زده، مشخص بود از او بخواهند که دست‌ها و صورت و عورتش را در ظرفی بشوید و آنگاه فردی که چشم خورده با آن آب خود را بشوید؛ چون پیامبرج فرمود: «وَإِذَا اسْتُغْسِلْتُمْ فَاغْسِلُوا». «هرگاه از شما خواسته شد که غسل کنید، این کار را انجام دهید».

و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم.

اللجنة الدائمة، فتاوی العلاج بالقرآن و السنة - الرقی و ما یتعلق بها. ص (۵۸، ۵۹).

[۱۸۲۲] تخریج در فتوای سابق گذشت، در فتوای۷۶. [۱۸۲۳] تخریج در فتوای سابق گذشت فتوای ۷۵.