[۳۱۷] راضی شدن در برابر تقدیر
س: راضی شدن در برابر تقدیر چه حکمیدارد؟ الله شما و علمتان را مایهی نفع دیگران بگرداند!
ج: راضی شدن به تقدیر واجب است، زیرا تسلیم شدن در برابر قدرت الهی نشانهی رضایت کامل از ربوبییت پروردگار است. بنابراین بر هر مؤمن واجب است که به اقتضا و فیصلهی الهی خوشنود و راضی باشد. آری! به فعل و قضای الله باید راضی شد، ولی آیا به مَقْضِی- قضاوت شده- نیز باید راضی شد؟
در اینباره تفصیل وجود دارد، زیرا حساب مقضی از قضا جداست، چون که قضا، فعل الله تعالى و مقضی مفعول (و مخلوق) الله میباشد. پس راضی شدن به فعل و قضای الهی واجب است و در هیچ صورت اظهار نارضایتی از آن جایز نیست.
اما مقضی بر سه نوع است:
نوع اول: راضی شدن به آن واجب است.
نوع دوم: راضی شدن به آن حرام است.
نوع سوم: راضی شدن به آن مستحب است.
مثلاً: معاصی از مقضیات الله است و مسلّم است که رضایت به معاصی حرام میباشد هرچند که معاصی به قضای الهی واقع میشوند. پس نظر به معاصی از این حیث که قضا و فعل الله است باید به آن راضی بود، ولی از حیث مقضی که نافرمانی الله است نباید بدان راضی گشت، بلکه باید در جهت از بین بردن آن کوشید.
نوع دیگری از (مقضی) آن است که خوشنودی به آن واجب است و آن همان واجبات شرعی است که هم به لحاظ قضا و هم به لحاظ مقضی، راضی شدن به آن واجب است.
نوع سوم آن است که تسلیم شدن به آن مستحب و صبر بر آن واجب است. و آن عبارت است از مصایبی که بر انسان پیش میآیند. اکثر علما میگویند که راضی شدن به مصایب واجب نیست بلکه مستحب است، لیکن صبر و بردباری بر آن واجب است.
فرق بین صبر و رضا: صبر برخلاف میل باطنی بوده و انسان از آن ناخوش است ولی بر وضعیت پیش آمده صبر و حوصله به خرج میدهد؛ ولی رضا برخلاف صبر مطابق میل باطنی بوده و برای انسان خوشایند است.
این بود فرق بین صبر و رضا که از دیدگاه جمهور علما صبر بر مصایب واجب و رضا مستحب است.
شیخ ابن عثیمین- فتاوی «المرأة المسلمه» ترتیب: أشرف عبدالمقصود (۱/۶۰-۶۱).