فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۱۳] حکم سخن چینی و مضرات آن

س: سخن چینی حکمش چیست؟ چه زیآن‌‌هایی دارد؟ لطفاً همراه با دلیل پاسخ دهید.

ج: سخن چینی یعنی این که انسان حرف‌‌های بعضی از مردم را به قصد ایجاد فتنه و فساد بین آن‌‌ها برای بعضی دیگر نقل کند؛ مانند این که نزد کسی برود و بگوید: فلانی به تو چنان و چنین گفت، تا این گونه بین مسلمین دشمنی ایجاد کند. سخن چینی و نمامی از گناهان کبیره است. در صحیحین از عبدالله ابن عباس ب روایت است که گفت: پیامبر ج از کنار دو قبر گذشت و فرمود: «أَمَا إِنَّهُمَا لَيُعَذَّبَانِ وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ، أَمَّا أَحَدُهُمَا فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ، وَأَمَّا الْـآخَرُ فَكَانَ لَا يَسْتَنْزِهُ مِنَ الْـبَوْلِ، قَالَ: فَدَعَا بِعَسِيبٍ رَطْبٍ فَشَقَّهُ بِاثْنَيْنِ، ثُمَّ غَرَسَ عَلَى هَذَا وَاحِدًا وَعَلَى هَذَا وَاحِدًا».‌ «این دو نفر عذاب داده می‌شوند اما نه به خاطر گناه بزرگی، اما یکی از این‌‌ها سخن چینی می‌کرده است و دیگری از ادرار خود پرهیز نمی‌کرد و خود را از آن پاک نمی‌کرد، راوی می‌گوید: آنگاه رسول الله ج شاخه‌ی تری از درخت خرما خواست و آن را دو قسمت کرد، و هر قسمت آن را روی یکی از آن دو قبر گذاشت». گفتند: چرا چنین کردی؟ فرمود: «لَعَلَّهُ أَنْ يُخَفَّفُ عَنْهُمَا مَا لَمْ يَيْبَسَا». «امید است تا وقتی که این دو شاخه خشک نشده است، الله تعالى عذاب آنان را تخفیف دهد [۱۶۵۹]».

از پیامبر ج روایت است که فرمود: «لَا يَدْخُلُ الْـجَنَّةَ قَتَّاتٌ». «سخن چین وارد بهشت نمی‌شود [۱۶۶۰]».

بنابر این مؤمن باید از سخن چینی پرهیز و دوری نماید. اما زیآن‌‌های سخن چینی برای فرد سخن چین، همین عذاب و هشدار سختی است که در حدیث فوق بیان شده است. ضرر سخن چینی برای جامعه این است که باعث جدایی و تفرقه بین مردم و ایجاد فتنه و فساد میان آن‌‌ها می‌شود.

فتوا با امضای شیخ ابن عثیمین.

[۱۶۵۹] بخاری ۲۱۸ و مسلم ۲۹۲. [۱۶۶۰] بخاری ۶۰۵۶ و مسلم ۱۰۵.