فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۲] رنگ کردن موی صورت به رنگ مشکی (از شیخ ابن عثیمین)

س: بسیاری از مسلمانان را می‌بینم که موی صورت‌شان را به رنگ مشکی رنگ می‌کنند و ادعا می‌کنند که حدیث صحیحی مبنی بر ممنوع بودن آن وجود ندارد، بلکه این ممنوعیت که در برخی احادیث آمده از اقوال و مدرجات [۶۱۱] برخی راویان است.

این عده همچنین می‌گویند: گیریم که این احادیث صحیح است، ولی مقصود از آن‌‌ها نهی از تدلیس و فریب‌کاری می‌باشد و چنانچه کسی چنین قصدی نداشته باشد بلکه قصدش آرایش و زیبایی باشد نهی شامل او نمی‌شود. لطفاً بفرمایید که صحت این ادعا تا چه حد است؟

ج: نهی از تغییر سفیدی مو به رنگ مشکی در روایت جابر بن عبدالله س از پیامبر ج ثابت و محقق است و ادعای ادراج آن به هیچ عنوان صحت ندارد. بنابراین طبق روایت جابر بن عبدالله س رنگ موی سفید به رنگ مشکی ناجایز است [۶۱۲].

ابوداود و نسائی رحمهما الله تعالى با سند صحیح از عبدالله بن عباس س روایت کرده‌اند که رسول الله ج فرموده است: «يَكُونُ قَوْمٌ يَخْضِبُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ بِالسَّوَادِ كَحَوَاصِلِ الْـحَمَامِ لَا يَرِيحُونَ رَائِحَةَ الْـجَنَّةِ» [۶۱۳]. «در آخرالزمان گروهی پیدا می‌شوند که مو‌های سفیدشان را با رنگ مشکی مانند چینه‌دان کبوتر می‌سازند، بوی بهشت به مشام این افراد نمی‌رسد».

ابن مفلح از شاگردان شیخ‌السلام ابن تیمیه رحمه الله علیه می‌گوید: [۶۱۴] «اسناد این حدیث (جید) است».

از این حدیث استنباط می‌شود که تغییر سفیدی مو با رنگ سیاه حرام و از گناهان کبیره است. فلسفه‌ی تحریم این کار مخالفت ورزیدن با حکمت و آفرینش الله تعالى است، زیرا شخص با این کار برخلاف طبیعت و اصالت، خودش را زیبا می‌کند، پس حکم استفاده از رنگ مشکی مانند حکم خال‌کوبی، باریک نمودن دندآن‌ها، ابرو‌ها و پیوند مو به مو‌های سر حرام و ناجایز است.

از پیامبر ج ثابت شده که الله تعالى مرتکبین این اعمال را نفرین کرده است: «أَنَّهُ لَعَنَ الْـوَاصِلَةَ وَالْـمُسْتَوْصِلَةَ وَالْـوَاشِمَةَ وَالْـمُسْتَوْشِمَةَ، ولَعَنَ الْـمُتَنَمِّصَاتِ وَالْـمُتَفَلِّجَاتِ للحُسْن، المغيِّرات لخلق الله تعالى» [۶۱۵]. «الله تعالی لعن و نفرین کرده است زنانی را که عمل وصل مو‌ها را انجام می‌دهند و زنانی را که از دیگری بخواهند این عمل را برایشان انجام دهد و زنانی را که دیگران را خال‌کوبی می‌کنند و زنانی را که خال در بدن‌شان کوبیده می‌شود و همچنین نفرین کرده است زنانی را که مو‌های ابروی خویش برداشته و باریک و کوچک می‌کنند و همین طور نفرین نموده است زنانی را که بخاطر زیبایی دندآن‌‌های خود را از هم جدا و باریک و کوچک می‌سازند و فطرت و خلقت الهی را تغییر می‌دهند».

اما این ادعا که می‌گویند نهی از رنگ سیاه به خاطر تدلیس و فریب‌کاری است گمانی بیش نیست و موضوعیت ندارد؛ زیرا این نهی عام است و هرگز تخصیص نشده است و فلسفه‌ی تحریم آن همان چیزی است که ما به آن اشاره کردیم.

مسلمان باید از چنین رنگی پرهیز کند و بجای آن از اشیای مباحی مانند حنا، کتم و از رنگ‌‌های قهو‌های استفاده کند، که در این صورت هم مقصودش حاصل می‌شود قطعاً بجای آن دروازه‌ی مفید و حلالی گشوده خواهد شد.

روایت‌‌هایی حاکی از آن است که برخی از صحابه موهایشان را با رنگ سیاه رنگ می‌کردند، اما باید گفت که عمل این بزرگواران نمی‌تواند با أحادیث صحیح و مرفوع پیامبر ج برابری کند، زیرا در احکام شرعی احادیث صحیح پیامبر ج حجت است نه اقوال و عمل صحابه و دیگر بزرگواران. در همچنین مواضعی از سوی این بزرگواران عذر پیش می‌کنیم.

الله تعالى در روز قیامت از مردم می‌پرسد چه پاسخی به پیامبران داده‌اید؟ ﴿وَيَوۡمَ يُنَادِيهِمۡ فَيَقُولُ مَاذَآ أَجَبۡتُمُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ٦٥﴾ [القصص: ۶۵]. «روزی که آن‌ها را صدا می‌زند و می‌گوید: چه پاسخی به دعوت انبیا داده‌اید».

شیخ ابن عثیمین – مجموع فتاوا و رسایل (۱۱/۱۲۳)

[۶۱۱] مدرج در اصطلاح علم اصول حدیث عبارت است از این‌که راوی در اول یا وسط و یا آخر حدیث سخن و برداشتی از خود را در حدیث داخل کند. – مترجم-. [۶۱۲] مسلم (۲۱۰۲)، ابوداود (۴۲۰۴). ابن حبان (۵۴۷۱)، نسایی درالکبری (۹۳۴۷) ابن ماجه (۳۶۲۴)، مسند احمد (۳/۳۱۶، ۳۲۲، ۳۳۸). [۶۱۳] مسند احمد (۱/۲۷۳)، ابوداود (۴۲۱۲)، نسائی (۵۰۵۷)، طبرانی در (الکبیر) (۱۲۲۵۴)، علامه شیخ آلبانی رحمه الله علیه حدیث مذکور را صحیح قرار داده است. صحیح سنن ابوداود از آلبانی رحمه الله علیه (۳۵۴۸). [۶۱۴] «الآداب الشرعیه» (۳/۳۳۵). [۶۱۵] البخاری (۴۸۸۶)، و أطرافه فیه، و (۵۹۳۱-۵۹۴۸) و مسلم (۲۱۲۲-۲۱۲۶).