[۵۴] قواعد رد منکر در مسایل اختلافی
س: یکی از برادران در مورد مسئل‌های اختلافی بین علما، به شدت به کسی دیگر اعتراض کرد. آن فرد مورد اعتراض در جواب گفت: اعتراض تو بی‌جاست. زیرا در این مسئله نظریات مختلف مطرح است. قاعده‌ی کلی در این موضوع چیست؟ آیا اعتراض نکردن در مسایل اختلافی صحیح است؟ حکم کسی که در مسایل اختلافی بر دیگران اعتراض می‌کند، چیست؟
ج: مسئله‌ی اختلافی مسئل‌های است که درآن نص صریح یا دلیلی که یکی از دو قول را ترجیج دهد، وجود نداشته باشد و محل اجتهاد است و بین ائمه مشهور، در مورد آن اختلاف وجود داشته و از مسایل فرعی باشد. در این مورد بر هیچ مجتهدی اعتراض وارد نیست. مانند بلند خواندن بسم‌الله، قرائت خلف امام، تورک (یک پهلو نشستن) در قعده‌ی دوم، بستن دست‌‌ها بعد از رکوع، تعداد تکبیرات جنازه، وجوب زکات در عسل و سبزیجات ومیوه‌ها، شکستن روزه با حجامت، وجوب فدیه بر مُحرِم در صورت کوتاه کردن مو یا استفاده از عطر در حال فراموشی و مسایلی از این قبیل.
امّا اگراختلاف در خصوص مسئل‌های ضعیف، یا مخالف نص باشد. بر تارکش اعتراض همراه دلیل وارد است. مانند بلند کردن دست هنگام رفتن به رکوع و بلند شدن از آن، اعتدال در رکوع و سجده و هنگام بلند شدن، بلند گفتن آمین در نماز‌های جهری، درود بر رسول الله ج در تشهد، وجوب سلام برای خروج از نماز، و مانند آن.
امّا اگر اختلاف در عقاید باشد. مانند: صفت علو و استواء برای الله، اثبات صفات فعلیه برای الله، خلق افعال بندگان، تکفیر با گناه طغیان بر ائمه، طعن بر صحابه صفت بداء برای الله تعالى، غلو در مورد علی س، همسر و فرزندانش، خارج کردن اعمال از تعریف ایمان، انکار کرامات، ساختن بنا بر قبرها، نماز در قبرستان، و مسایلی از این قبیل، بر مخالف به شدت اعتراض وارد است، زیرا همه‌ی ائمه بر گفتار سلف صالح و پیشکسوتان نیکو سیرت اتفاق نظر دارند و اختلاف بعد از ائمه و از جانب مبتدعان پدید آمده است، و الله اعلم.
شیخ ابن‌جبرین ـ الؤلؤالمکین ص (۲۹۶-۲۹۷)