[۳۵] روش دعوت پدر، مادر و خویشاوندان
س: اگر در خانواده‌ای، پدر و برادر بزرگ، نمازشان را در مسجد ادا نمی‌کنند. مسئله، «تعاونوا علی‌البر والتقوی» به چه صورت در خانه اجرا شود؟
ج: این از مهمترین ابعاد خیر خواهی و از ضروری ترین بخش‌‌های هم کاری در نیکی است که هرگاه پدر و برادر یا هر فردی از اعضای خانواده کار خلافی را انجام دهد، دیگر اعضای خانواده به‌اندازه‌ی توان خویش و با توجه به وقت‌شناسی و استفاده از شیوه‌ی مناسب به نصیحت و وصیت به خیر، بپردازند و اصل همکاری را حفظ کنند تا آن کار خلاف از بین برود.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ﴾ [التغابن: ۱۶] «پس بترسید از الله هر قدر که بتوانید».
رسول الله ج می‌فرماید: «إِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَئءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ» [۱۱۴۷]. «هرگاه شما را به کاری فرمان دادم تا حد توان آن را انجام دهید».
بنابراین پدر و مادر، برادر چه کوچک و چه بزرگ، هر کدام در خانواده، دارای جایگاه ویژ‌های هستند. باید با هر کدام از آنان با بهترین شیوه و با نهایت نرمی و خوش رویی بر خورد نمود تا مقصود، که هدایت است، انجام شده و منکر از بین برود. نصیحت‌کننده و داعی باید وقت‌شناس باشد و از شیوه‌ی مناسب استفاده نماید. بویژه در قبال پدر و مادر، چرا که آن دو مانند دیگر خویشاوندان نیستند و منزلت آن دو بسیار والاست. نیکی به آن دو، در قرآن به‌اندازه‌ی توان مشخص شده است.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَوَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حَمَلَتۡهُ أُمُّهُۥ وَهۡنًا عَلَىٰ وَهۡنٖ وَفِصَٰلُهُۥ فِي عَامَيۡنِ أَنِ ٱشۡكُرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيۡكَ إِلَيَّ ٱلۡمَصِيرُ١٤ وَإِن جَٰهَدَاكَ عَلَىٰٓ أَن تُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَاۖ وَصَاحِبۡهُمَا فِي ٱلدُّنۡيَا مَعۡرُوفٗا﴾ [لقمان: ۱۴ – ۱۵]. «و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم؛ مادرش او را با ناتوانی روی ناتوانی حمل کرد و دوران شیرخوارگی او در دو سال پایان می‌یابد (به او توصیه کردم) برای من و پدر و مادرت شکر بجا آور و بازگشت (همه) به‌سوی من است. و هرگاه آن دو، تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی که از آن آگاهی نداری (بلکه می‌دانی باطل است) از ایشان اطاعت مکن، ولی با آن دو، در دنیا به طور شایسته‌ای رفتار کن».
این آیات، به زمانی اشاره دارد که پدر و مادر کافر باشند، وقتی پدر و مادر مسلمان باشند باید رفتار به چه صورت باشد؟ وقتی پدر و مادر کافرند، بر فرزند لازم است با آنان به نیکی رفتار کند تا شاید الله به وسیله فرزندشان اسباب هدایت آن دو را فراهم کندپس نیکی به پدر و مادردر اولویت است. اگر پدری به نماز جماعت پایبندی نمی‌کند یا به معصیتی مانند: اعتیاد یا تراشیدن ریش یا اسبال ازار گرفتار است، بر فرزندش لازم است که با نرمی و احترام او را متوجه کند و در این کار از بزرگان فامیل کمک بخواهد و رفتارش در قبال مادر و برادر بزرگ و دیگر افراد خانواده نیز به همین صورت باشد، تا بتواند به هدفش برسد.
شیخ ابن باز ـ مجلة البحوث ـ ش۳۷ ـ ص (۱۷۵، ۱۷۳)
[۱۱۴۷] مسلم (۱۳۳۷).