[۱۱۱] حکم آموزش هندسه، ستاره شناسی... آیا این‌موارد از طالع بینی به حساب می‌آید؟
س: حکم یاد گیری علم ستاره‌شناسی، شناخت شمارش‌سال‌ها، ماه‌‌ها روز‌ها و علم هواشناسی برای شناخت زمان باریدن باران و کشت و زراعت و غیره چیست؟
ج- این امور از تنجیم (طالع بینی) به حساب نمی‌آید؛ بلکه از نوع علم و دانشی است که فراگرفتن آن مباح و جایز است. الله تعالی خورشید و ماه را آفریده است تا شمار (روز‌ها و ماه‌‌ها وسال‌ها) مشخص شود.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلشَّمۡسَ ضِيَآءٗ وَٱلۡقَمَرَ نُورٗا وَقَدَّرَهُۥ مَنَازِلَ لِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَ﴾ [یونس: ۵]. «او ذاتی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد، و برای آن منزلگاهی مقدر کرد تا عدد سال‌ها و حساب کارها را بدانید».
و این علم و دانش در اصطلاح «علم تسییر»: نامیده می‌شود] یعنی دانشی که بوسیله‌ی آن امور تسهیل و آسان می‌شوند.
خطابی [۱۹۹] گوید: علم ستاره‌شناسی که به وسیله‌ی مشاهده و خبر، قابل دریافت است و با آن زوال خورشید و جهت قبله را شناسائی می‌کنند، جزو علوم ممنوع نیست..... (والله اعلم)
استدلال از ستارگان به هدف شناخت جهات مختلف ایرادی ندارد.
الله تعالی می‌فرماید:﴿وَعَلَٰمَٰتٖۚ وَبِٱلنَّجۡمِ هُمۡ يَهۡتَدُونَ١٦﴾ [النحل: ۱۶]. «ونشانه‌هایی‌است که آنان بوسیله‌ی ستارگان به آنها راهنمایی می‌شدند».
ابن رجب [۲۰۰] میگوید: یادگیری علم «تسییر» به‌اندازه‌ی نیاز به قصد راه‌یابی و شناخت قبله و راه‌ها، از دید‌گاه جمهور مباح است، و نیازی به یادگیری بیش از ضرورت نیست؛ زیرا علوم مهمتری وجود دارد که باید آنها را فراگرفت.
امام بخاری [۲۰۱] در صحیح خود میگوید: قتاده گوید: الله تعالی این ستارگان را برای سه هدف آفریده است. زینت آسمان زدن شیاطین و نشانههایی که بوسیله‌ی آنها می‌توان راه‌ها را شناسایی نمود. هر‌کس تفسیری غیر از این بفهمد، بدون تردید که اشتباه کرده و بدون علم و دانش خود را به مشقت و تکلیف‌انداخته است.
شیخ سلیمان بن عبدالله [۲۰۲] میگوید: علم (ستاره شناسی) از قرآن گرفته شده است که الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَقَدۡ زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِمَصَٰبِيحَ وَجَعَلۡنَٰهَا رُجُومٗا لِّلشَّيَٰطِينِ﴾ [الملک: ۵]. «بدون تردید ما آسمان دنیا را با چراغ‌های فروزانی زینت بخشیدیم وآن‌ها [شهاب‌ها] را تیرهایی برای زدن شیاطین قرار دادیم».
و می‌فرماید: ﴿وَلَا تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلۡسِنَتُكُمُ ٱلۡكَذِبَ هَٰذَا حَلَٰلٞ وَهَٰذَا حَرَامٞ لِّتَفۡتَرُواْ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ لَا يُفۡلِحُونَ١١٦﴾. «آیه و نشانههایی قرار داد و [تا شب هنگام] بوسیله‌ی ستارگان هدایت شوند».
این که می‌فرماید: «وَعَلامَاتٍ» یعنی: نشانههایی برای دست‌یابی به جهت‌‌ها و شهر‌ها امّا شناخت دقیق زمان بارش باران غیر ممکن است، چون از مسایل غیبی است. و فقط الله تعالی از آن اطلاع دارد و مرتبط دانستن بارش باران به تغییر و تحولات ستارگان از نوع طلب باران بوسیله‌ی ستارگان و از مسایل جاهلیت است. شناخت هنگام کاشت مزارع به شناخت فصل‌‌های سال بر می‌گردد که بوسیله‌ی علم ریاضی وحساب شناخته می‌شود. «والله اعلم»!.
شیخ صالح فوزان، کتاب الدعوة الفتاوی (۱/۴۷، ۴۸)
[۱۹۹] تیسیر العزیز الحمید، شرح کتاب التوحیدص ۳۹۳. [۲۰۰] مرجع سابق. [۲۰۱] بخاری بعد از حدیث ش/۳۱۹۸ بصورت معلق. [۲۰۲] تیسیر العزیز الحمید ص/۳۸۸.