فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۷۴] حقوق متقابل زن و شوهر

س: همسر نسبت به شوهرش چه تکالیفی بر عهده دارد؟

شوهر نسبت به همسرش چه تکالیفی بر عهده دارد؟

ج: اصل بر این است همان گونه که همسر دارای حقوقی است همچنین دارای وظایفی است، این موضوع در این آیه بیان شده است.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾ [البقرة: ۲۲۸]. «و برای این زنان به شایسته (حقوقی) است همپای آنچه (از تکالیف) بر عهده شان است و مردان را بر آن‌ها مرتبتی است، و الله تعالی شکست ناپذیر حکیم است».

رسول الله ج می‌فرماید: «أَلَا وَاسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّمَا هُنَّ عَوَانٌ عِنْدَكُمْ، لَيْسَ تَمْلِكُونَ مِنْهُنَّ شَيْئًا غَيْرَ ذَلِكَ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ، فَإِنْ فَعَلْنَ فَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْـمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ضَرْبًا غَيْرَ مُبَرِّحٍ، فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا، أَلَا إِنَّ لَكُمْ عَلَى نِسَائِكُمْ حَقًّا وَلِنِسَائِكُمْ عَلَيْكُمْ حَقًّا، فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَى نِسَائِكُمْ فَلَا يُوطِئْنَ فُرُشَكُمْ مَنْ تَكْرَهُونَ، وَلَا يَأْذَنَّ فِي بُيُوتِكُمْ لِمَنْ تَكْرَهُونَ، أَلَا وَحَقُّهُنَّ عَلَيْكُمْ: أَنْ تُحْسِنُوا إِلَيْهِنَّ فِي كِسْوَتِهِنَّ وَطَعَامِهِنَّ» [۱۳۵۶]. «آگاه باشید و در مورد زنان وصیت به خیر نمایید، زیرا آن‌‌ها نزد شما اسیرند (شما سرپرست آن‌‌ها هستید)، شما از آن‌‌ها هیچ چیزی را بجز استمتاع (استفاده‌ی جنسی) مالک نیستید، مگر اینکه آشکارا مرتکب عمل فحشا شوند. اگر چنین کردند همبستری با آنان را ترک کنید، و آن‌‌ها را بزنید، زدنی که نه چندان سخت باشد. اگر از شما اطاعت کردند، بر آن‌‌ها راهی را جستجو مکنید. با خبر باشید، که همانا شما بر زنان تان حقی دارید، و زنان شما بر شما حقی دارند. حق شما بر آنان اینست که بر فرش شما کسانی را ننشانند که از آن‌‌ها بدتان می‌آید، و در خانهء تان به کسی اجازهء ورود ندهند که شما از آنان متنفرید. و آگاه باشید که حق آن‌‌ها بر شما اینست که به آن‌‌ها در لباس شان و طعام شان نیکی و احسان کنید».

معاویه بن حیدة س روایت می‌کند که به رسول الله ج عرض نمودم؛ وظایف مرد در مقابل همسرش چیست؟ پیامبر ج فرمود: «أَن تُطْعمَها إِذَا طَعِمْت، وتَكْسُوهَا إِذَا اكْتَسيْتَ ولا تَضْربِ الْـوَجهَ، وَلا تُقَبِّح، ولا تَهْجُرْ إِلاَّ في الْـبَيْتِ» [۱۳۵۷] حدیث حسن رواه ابوداوود. «چون طعام خوردی طعام شان دهی و چون لباس پوشیدی او را لباس بپوشانی، بصورت زن سیلی مزن و باو نگو خدا ترا زشت سازد، و جز در خانه از او دوری مکن».

وبالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد و آله وصحبه وسلم

فتاوای انجمن دائم پژوهش‌‌های علمی و افتا (۱۹/۲۱۲-۲۱۴)

[۱۳۵۶] احمد (۵/۷۲) ترمذی (۳۰۸۷،۱۱۶۳) نسائی در (الکبری) (۹۱۶۹) ابن ماجه (۱۸۵۱). [۱۳۵۷] احمد (۴/۴۴۶-۴۴۷)، (۵/۳،۵)، ابوداوود (۲۱۴۲-۲۱۴۴)، نسایی در (الکبری۹۱۷۱، ۹۱۸۰، ۱۱۱۰۴، (۱۱۴۳۱)، ابن ماجه (۱۸۵۰) بیهقی در (الکبری) (۱۵۴۷۱،۱۴۵۵۶) ابن حبان (۴۱۷۵) حاکم۲/۱۸۸ (۲۷۶۴) حاکم آن را صحیح دانسته است و ذهبی با او موافق است. رجوع کن: «المغني عن حمل الأسفار» (۱/۴۰۱)، (۱۵۱۷) تلخیص الحبیر (۴/۷) و «فیض القدیر» (۱/۶۷).