فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

فهرست کتاب

[۲۴۷] حکم تصاویر معاصر

[۲۴۷] حکم تصاویر معاصر

س۱: آیا تحریم عکس مطلق است یا محدود به زمانی خاص می‌باشد؟

ج۱: در عرصه‌ی هنر تندیس یا تصویر تمام جانداران متعلق به هر زمانی که باشد حرام است. مگر تصاویری که چار‌های از آن نیست. هم‌چون عکس در پاسپورت، سرشماری، شناسایی مجرمین، آزمون‌ها یا مواردی از این قبیل که سبب حفظ امنیت و صداقت می‌شود. بنابراین استفاده از تصویر به‌اندازه‌ی نیاز و ضرورت جواز دارد.

س۲: موضع اسلام در قبال تندیس‌‌های مختلف چیست؟

ج۲: بنای تندیس به هر هدفی که باشد حرام است. خواه یادبود پادشاهان، فرماندهان ارتش، چهره‌‌های ماندگار و مصلحان باشد. یا نشان هوش و شجاعت افراد: هم‌چون تندیس ابوالهول.

زیرا احادیث به طور عموم از این کار منع می‌کند. از طرفی بنای تندیس موجبات شرک را مهیا می‌سازد همان گونه که در قوم نوح ÷ اتفاق افتاد.

س۳: موضع اسلام در قبال بنای یادبود مثل یادبود سربازان گمنام چیست؟

ج۳: برپایی بنای یادبود چهره‌‌های مشهور یا دولت‌مردان سیاسی، اقتصادی و شخصیت‌‌های علمی و یا بنای یادبود سربازان گمنام، همه از کار‌های عصر جاهلیت و نوعی افراط‌گری در مورد آن‌‌ها است به همین دلیل مشاهده می‌شود اطراف این بنا‌ها در مناسبت‌‌های مختلف مراسم یادبود برپا می‌کنند و با نثار گل آن را محترم می‌شمارند. این شباهت به بت‌پرستی دارد و وسیل‌های برای شرک اکبر است. ترک این کار‌ها واجب است تا عقیده توحیدی محافظت شود و از اسراف و انحراف و هم‌سویی با کفار دور شویم و از تقلید آنان که هیچ خیری در آن نیست بلکه باعث شر است ر‌هایی یابیم.

س۴: موضع اسلام در قبال تندیس، نقاشی کلاسیک‌و هنر مجسمه‌سازی چیست؟

ج۴: ملاک حرام بودن در تصویر، کشیدن تصویر جاندران است؛ خواه تندیس‌باشد یا نقاشی بردیوار، یا بر پارچه یا بر کاغذ و خواه بافتنی باشد. فرقی نمی‌کند که وسیله‌ی کشیدن تصویر پر باشد یا قلم و یا دستگاه و در شکل واقعی خود طراحی شده باشد و یا با خیال پردازی کوچک باشد یا بزرگ، زیبا باشد یا زشت.

لذا شرط حرام بودن تصویر، ذی روح بودن است. اگر چه تصویر خیالی از گذشتگان، مانند فراعنه، سرداران لشکر‌های صلیبی و لشکر آنان و هم‌چون تصویر عیسی و مریم علیهما السلام در عبادتگاه باشد. این حکم براساس عام بودن احادیث است و شباهت آن با کار خلقت و آفرینش باری تعالى و از طرفی این، کار گشودن دروازه‌ی شرک است.

س۵: موضع هنرمندان در برابر این احادیث تحریم چیست؟

ج۵: هنرمندان این احادیث را انکار می‌کنند ولی این احادیث در کتاب‌‌های سنت بدون هیچ شک و تردیدی ثابت‌هستند. گاهی احادیث را تأویل می‌کنند یا به زمان خاص یا به نوعی خاص نسبت می‌دهند. حال آنکه عموم احادیث و صراحت آن‌ها، این تأویلات را رد می‌کند. آنان معتقدند واقعیت فعلی اقتصاد ضرورت این کار را تجویز می‌کند. ولی واقعیت این است که هنرمندان از نقاشی جز زیبایی و ارضای درونی و جواب‌گویی به احساسات و خواسته‌‌ها و خیال پردازی خود، هدف دیگری ندارند و هدف از گرایش به این هنر، فقط کسب درآمد است. بدیهی است که این دلایل نمی‌تواند حکم جواز این کار باشد، زیرا نصوص در مورد منع این عمل ثابت هستند و از طرفی این کار باعث ارتکاب گناه کبیره است.

و بالله التوفیق. و صلی الله علی نبینا محمد وآله و صحبه و سلّم.

انجمن دائم پژوهش‌‌های علمی وافتا (۱/۴۷۸، ۴۷۹)