فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۳۶] تحریم استفاده از موسیقی و ساز در آموزش

س: ما، در «انگلستان» زندگی می‌کنیم و در ایام تعطیلی، مبادی اسلام را در مدارس محلی، برای بچه‌‌هایی که از هند، پاکستان و یمن می‌آیند، تدریس می‌کنیم. این بچه‌ها، در مدارس رسمی به بهانه‌ی تشویق شدن، درک بهتر و حضور ذهن، تمام علوم را همراه با موسیقی و عکس دریافت می‌نماید. این بچه‌‌ها در فصل تعطیلات، وقتی که برای یادگیری علوم اسلامی و لغت عربی به مدارس ما می‌آیند و آن مشوّقات را نمی‌بینند بی‌علاقه می‌شوند. آیا بهره گیری از ساز در سرود‌‌های اسلامی‌برای این کودکان جایز است؟ و آیا جایز است که با عکس و مجسّمه‌‌ها بازی کنند تا بیشتر جذب شده و به‌سوی مدارس اسلامی روی بیاورند؟

ج: بکار گیری ساز و دیگر آلات لهو، نه در اناشید اسلامی، نه در تعلیم و نه در هیچ چیز جایز نیست، به دلیل گفتار الله تعالى: ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشۡتَرِي لَهۡوَ ٱلۡحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ بِغَيۡرِ عِلۡمٖ﴾ [لقمان: ۶]. «در میان مردم کسانی هستند که خریدار سخنان پوچ و غافل کننده هستند تا با چنین سخنانی (بندگان الله را) نا آگاهانه از راه الله منحرف سازند».

پیامبر اکرم ج فرموده است: «لَيَكُونَنَّ مِنْ أُمَّتِي أَقْوَامٌ يَسْتَحِلُّونَ الْـحِرَ، وَالْـحَرِيرَ، وَالْـخَمْرَ، وَالْـمَعَازِفَ، وَلَيَنْزِلَنَّ أَقْوَامٌ إِلَى جَنْبِ عَلَمٍ، يَرُوحُ عَلَيْهِمْ بِسَارِحَةٍ لَهُمْ، يَأْتِيهِمْ لِحَاجَةٍ، فَيَقُولُونَ: ارْجِعْ إِلَيْنَا غَدًا، فَيُبَيِّتُهُمُ اللَّـهُ وَيَضَعُ الْـعَلَمَ، وَيَمْسَخُ آخَرِينَ قِرَدَةً وَخَنَازِيرَ، إِلَى يَوْمِ الْـقِيَامَةِ» [۵۸۳]. «یقیناً در امتم گروه‌هایی خواهند آمد که عمل فحشای زنا، ابریشم، شراب، ساز و موسیقی را حلال می‏دانند. و گروه‌هایی به کنار کوهی بلند فرود می‌آیند، چوپانی، برای حاجتی نزد آنان می‏رود، به او می‌گویند: که فردا نزد ما بیا الله تعالى شب هنگام آن‌‌ها را هلاک ساخته و کوه را برسر آنان می‏‌کوبد و چهره‌ی افرادی را که در شب هلاک نشدند به میمون و خوک تبدیل خواهد کرد».

لیکن مناسب است که این دانش‌آموزان با سرود‌های مشروع و تعیین جوایز نفیس و روش‌‌های دیگری مورد تشویق و ترغیب قرار بگیرند. و باید دانست که الله تعالى هیچ چیزی را حرام نکرده است مگر این‌که در مقابل آن چیزی دیگری را مباح نموده تا مردم از حرام بی‌نیاز شوند – کما این‌که – الله تعالى فرموده است: ﴿وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مَخۡرَجٗا﴾ [الطلاق: ۲]. «هرکس از الله بترسد و پرهیزگاری کند الله راه نجات (از تنگناها) را برایش مهیا می‌سازد».

الله تعالی فرموده است: ﴿وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا﴾ [الطلاق: ۴]. «هرکس از الله تعالی بترسد و پرهیزگاری کند الله تعالی کار و بارش را ساده و آسان می‌سازد».

و بالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم

فتاوای انجمن دایمی‌بحوث علمی و افتا (۱۲/۱۸۴-۱۸۶)

[۵۸۳] بخاری (۵۵۹۰) – تعلیقاً -، ابوداود (۴۰۳۹) – مختصراً-، ابن حبان (۶۷۵۴)، طبرانی در«الکبیر» ۳/ ۲۸۲ (۳۳۱۷)، بیهقی در«الکبری» (۵۸۹۵)، (۲۰۷۷۷). امام ابن حجر در کتاب (تعلیق التعلیق علی صحیح البخاری)- ۵/۱۷- این حدیث را موصولاً آورده است. مراجعه شود به فتح الباری (۱۰/۵۱) حدیث شماره‌ی (۵۵۹۰) و تهذیب سنن ابوداود از ابن قیم (۵/۲۷۰-۲۷۲). کلمه (حِرْ) به معنی عمل فحشای زنا و (عَلَم) به معنای کوه بلند یا قله‌ی کوه است و (سارحه) به معنای چهارپا است. «فتح الباری» (۱/۵۵).