[۲۲۴] حکم گذاشتن عکس قبر پیامبر ج در مسجد
الحمد لله والصلاه والسلام علي رسوله وآله وبعد:
انجمن دایمی مباحث علمی و افتا از نامه‌ی وزیر محترم دادگستری که از بایگانی عمومی به هیئت علمای عالی رتبه به شماره [۱۴۳۷] در تاریخ [۱۷/۸/۱۳۹۲] تحویل شد، مطلع گردید. در این نامه رئیس مؤسسه‌ی فرهنگی سیلان از آن چه نمازگذاران در مسجد جامع حنفی در کلمبیا انجام می‌دهند، استفتا کرده است، آن‌‌ها در قسمت راست مسجد می‌ایستند و در حالی که در جلوی آن‌‌ها عکس قبر پیامبر ج قرار دارد، و بر پیامبر ج درود می‌فرستند. رئیس مؤسسه‌ی فرهنگی آن جا درخواست نموده است، که حکم شرعی این استفتا و حکم آن را برایش بنویسیم.
این مرکز پس از بررسی چنین جواب داد:
گذاشتن عکس قبر پیامبر ج در هر مسجدی یا حک کردن آن روی دیوار مسجد و ایستادن در برابر آن بدعت است، افراط و زیاده روی در محبت صالحین تا جایی بین مردم رواج یافته که به تعظیم پیامبران نیز پرداخته‌اند، حال آن که پیامبر ج از افراط در دین ما را نهی کرده است و می‌فرماید: «إِيَّاكُمْ وَالْـغُلُوَّ فِي الدِّينِ؛ فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِالْـغُلُوِّ فِي الدِّينِ».«از زیاده‌روی در دین بپرهیزید همانا مردمان قبل از شما به علت زیاده روی در دین هلاک شدند» [۳۷۵].
این عمل از صحابه و پس از آنان از افراد خیر القرون با وجود پراکندگی اسلام در شهر‌ها و دوری مدینه منوره ثابت نیست، در حالی که آن‌‌ها بیشتر از همه نسبت به رسول الله ج محبت و احترام قایل بودند، علاوه بر این در انجام کار‌های خیر بیشتر حریص بودند و از دستورات دین بیشتر پیروی می‌کردند، اگر این کار جایز می‌بود، به طور قطع آن را ترک نمی‌کردند و نسبت به آن بی‌توجه نبودند، بلکه این عمل وسیل‌های برای شرک می‌شود. «پناه بر الله»!.
لذا آن‌‌ها از این کار حذر کردند و خود را از وقوع در آن حفظ نمودند.
بر ما مسلمانان لازم است که از آنان پیروی کنیم و راه آنان را در پیش گیریم، چرا که خیر و صلاح همگان در پیروی از سلف صالح و پیشینیان نیکوکار است و شر در چیز‌های تاز‌های است که آیندگان به وجود آورده‌اند.
در احادیث صحیح ثابت است که پیامبر ج نسبت به مسجد قرار دادن قبر‌ها هشدار داده‌اند و این احادیث شامل ساختن بنا بر قبر، یا نماز خواندن در کنار آن و دفن مردگان زیر گنبد‌ها را نیز شامل می‌شود چرا که بیم آن می‌رود که در محبت صالحان افراط شود. در احترام‌شان تا جایی زیاده روی شود که منجر به صدا زدن آن‌‌ها و یاری خواستن از آن‌‌ها در مشکلات می‌گردد.
رسول الله ج دعا می‌کرد که قبرش تبدیل به بتی نشود که مورد عبادت قرار گیرد. پیامبر ج یهود و نصارا را به خاطر مسجد قرار دادن قبور پیامبران و نیکان‌شان لعنت کرده است تا مسلمانان از چنین بدعت و بت‌پرستی‌ای بر حذر باشند.
به این ترتیب گذاشتن عکس قبر افراد صالح در مسجد یا نصب آن بر دیوار مسجد در حکم دفن آن‌‌ها در مساجد یا ساختن بنا (گنبد و...) روی قبرهایشان از وسیله‌‌های بت‌پرستی دوران جاهلیت و فراخوان به عبادت غیر الله است. لذا بر مسلمانان واجب است که جلوی وسیله‌‌های شر را بگیرند. (دروازه‌‌های شرّ را مسدود کنند تا از عقیده‌ی توحید حمایت کرده باشند و از افتادن در سیاه‌چال‌‌های گمراهی محفوظ بمانند).
در روایت بخاری و مسلم آمده که: ام‌سلمه و ام‌حبیبه پیامبر ج را در جریان کلیسایی گذاشتند که در سرزمین حبشه دیده بودند و یادآور شدند که در آن کلیسا عکس‌‌هایی را مشاهده کرده بودند، پیامبر ج فرمود: «أُولَئِكَ إِذَا كَانَ فِيهِمْ الرَّجُلُ الصَّالِحُ فَمَاتَ بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا وَصَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّوَرَ فَأُولَئِكَ شِرَارُ الْـخَلْقِ عِنْدَ اللَّـهِ». «آن‌‌ها کسانی بودند که هرگاه فرد صالحی از آن‌‌ها وفات می‌کرد روی قبرش مسجدی بنا می‌کردند و تصاویر آن‌‌ها را نقاشی می‌کردند، روز قیامت آن‌‌ها بدترین مخلوقات نزد الله هستند» [۳۷۶].
و آن دو (بخاری و مسلم) از عایشه روایت کرده‌اند که گفت: «لَمَّا نَزَلَ بِرَسُولِ اللَّـهِ ج طَفِقَ يَطْرَحُ خَمِيصَةً عَلَى وَجْهِهِ فَإِذَا اغْتَمَّ كَشَفَهَا عَنْ وَجْهِهِ فَقَالَ وَهُوَ كَذَلِكَ لَعْنَةُ اللَّـهِ عَلَى الْـيَهُودِ وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ يُحَذِّرُ مَا صَنَعُوا». «پیامبر ج در بیماری وفات چادر را بر چهره‌ی مبارک‌انداخت و هنگامی که بیماری‌اش مقداری کمتر گردید، آن را برداشت و فرمود: [الله یهود و نصارا را لعنت کند که قبور پیامبران‌شان را مسجد قرار دادند]».
هدف پیامبر ج این بود که ما را از این‌گونه اعمال بر حذر دارد [۳۷۷]. اگر این چنین نمی‌بود قطعا روی قبر پیامبر ج بنایی ساخته می‌شد، اما چون بیم آن می‌رفت که مسجد قرار داده شود (چنین نشد).
در صحیح مسلم آمده است که پیامبر ج فرمود: «أَلَا وَإِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ كَانُوا يَتَّخِذُونَ قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ وَصَالِحِيهِمْ مَسَاجِدَ، أَلَا فَلَا تَتَّخِذُوا الْـقُبُورَ مَسَاجِدَ إِنِّي آن هاكُمْ عَنْ ذَلِكَ». «هان بدانید! آن‌‌ها که قبل از شما بودند قبور پیامبران و نیکوکارا ن را مسجد قرار دادند، پس قبور را مساجد نسازید. من شما را از این کار باز می‌دارم» [۳۷۸].
مالک در موطأ روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: «اللَّـهُمَّ لَا تَجْعَلْ قَبْرِي وَثَنًا يُعْبَدُ، اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّـهِ عَلَى قَوْمٍ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ». «بارالها! قبر مرا بتی مگردان که مورد عبادت قرار گیرد که خشم الله بر قومی که قبور انبیای خود را مسجد قرار دادند، بسیار سخت است» [۳۷۹].
ابوداود در سنن خود از ابوهریره س روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: «لَا تَجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قُبُورًا، وَلَا تَجْعَلُوا قَبْرِي عِيدًا، وَصَلُّوا عَلَيَّ فَإِنَّ صَلَاتَكُمْ تَبْلُغُنِي حَيْثُ كُنْتُمْ» «خانه‌هایتان را به قبر تبدیل نکنید و قبر مرا برای خود عید (محل اجتماع و جشن) مگردانید، هر جا که هستید بر من درود بفرستید که درود شما بر من می‌رسد».
پیامبر ج به ما دستور داده هرجا که باشیم به ایشان درود بفرستیم و خبر داده است که از هر جا درود بفرستیم، به ایشان می‌رسد بدون آن که قبر و یا عکس قبر جلوی ما باشد؛ بنابراین پدیده گذاشتن عکس قبر و یا مسجد ایشان، در مساجد، بدعتی است که منجر به شرک می‌شود! پناه برالله!.
لذا بر علمای مسلمانان واجب است که جلوی افرادی را که این کار‌ها را می‌کنند، بگیرند و نیز حاکمان و تمام کسانی که صاحب قدرت هستند باید عکس قبر را از مساجد بیرون کنند. تا فتنه از بین برود و توحید مورد حمایت شایسته و یژه قرار گیرد.
وبالله التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم
انجمن دایم پژوهش‌‌های علمی و افتا (۱/۳۰۲- ۳۰۴)
[۳۷۵] احمد (۱/۲۱۵) و ابن ماجه (۳۰۲۹) و نسائی (۳۰۵۷)وابن ابی شیبه (۱۳۹۰۹) و ابن خزیمه (۲۸۶۷) وابن حبان (۳۸۷۱) وحاکم (۱/۴۶۶-۱۷۱۱)و حاکم آن را صحیح دانسته و ذهبی با او موافق است. [۳۷۶] بخاری ش/۴۲۷ و مسلم ش/۵۲۷. [۳۷۷] بخاری ش/۴۳۵ ومسلم ش/۵۳۱ خمیصه: پارچه حریر یا پشم علامت دار است. [۳۷۸] مسلم در مساجد ش /۵۳۲. [۳۷۹] مالک بصورت مرسل در مؤطا ش/ (۴۱۶)۱۷۲/۱، ابن ابی شیبه ش/۷۵۴۴،۱۱۸۱۹ وعبدالرزاق در مصنف ش/۱۵۸۷ و بصورت متصل بروایت ابوهریره احمد در (۲/۲۴۶) آورده است.