فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۹] حکم معالجه با دستبند‌ها و موی حیوان

س: بعضی از مردم دستبند‌‌ها یا گردن بند‌هایی با رنگ‌‌های مشخص به دست و گردن خود می‌آویزند و یا نخ ‌هایی از موی بعضی حیوانات به دست و گردن خود می‌آویزند؛ و گمان می‌برند که این چیز‌‌ها ضرر و زیانی را که ممکن است از سوی جن‌‌ها و غیره متوجه انسان شود دفع می‌کنند، آیا این کار جایز است؟

ج: آویزان کردن دستبند و بستن نخ از مو و غیره اگر با این باور باشد که این چیز‌‌ها به ذات خود از آمدن ضرر و بلا جلوگیری می‌کنند یا ضرر و زیان را از کسی که از آن استفاده می‌کند دفع می‌کنند، شرک اکبر است و انسان را از دایره اسلام بیرون می‌کند، چون او در مورد این چیز‌ها معتقد است که نفع می‌دهند و ضرر را دور می‌کنند. ضرر و نفع چیزی است که کسی جز خداوند توانایی آن را ندارد. اگر معتقد باشد که نفع دهنده و ضرر دهنده خداوند است، و این چیز‌‌ها فقط سبب هستند، این کار حرام است و شرک اصغر می‌باشد که منجر به شرک اکبر می‌شود؛ چون او به سبب بودن چیزی معتقد است که خداوند آن را سبب شفا قرار نداده است، خداوند دارو‌های مباح و دعا‌های شرعی را سبب شفا قرار داده که مو و دستبند و غیره جزو آن نیست.

شیخ محمد بن عبد الوهاب / در کتاب التوحید فصلی در این موضوع با این عنوان ذکر کرده است:

باب در بیان اینکه پوشیدن حلقه و نخ و امثال آن برای دفع یا رفع بلا شرک است و در این مورد دلایلی ذکر کرده از آن جمله حدیث عمران بن حصین س که: «رَأَى رَجُلًا فِي يَدِهِ حَلْقَةٌ مِنْ صُفْرٍ فَقَالَ: مَا هَذِهِ؟ قَالَ: مِنْ الْـوَاهِنَةِ؟ قَالَ: انْزِعْهَا فَآنها لَا تَزِيدُكَ إِلَّا وَهْنًا؛ فَإِنَّكَ لَوْ مِتَّ وَهِيَ عَلَيْكَ مَا أَفْلَحْتَ أَبَدًا [۱۷۲۲]«پیامبر ج مردی را دید که در دست او حلق‌های از مس است، فرمود این چیست؟ گفت: این برای درد بازو و دست است، پیامبر ج فرمود: آن را بیرون کن که جز ضعف و ناتوانی و مریضی به تو نمی‌افزاید؛ و اگر تو در حالی بمیری که این حلقه در دست تو باشد هرگز کامیاب نخواهی شد».

ابن ابی حاتم از حذیفه س روایت می‌کند که او مردی را دید که برای برطرف شدن تب، نخی به دست خود بسته است، حذیفه آن را قطع کرد و این آیه را خواند: ﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ١٠٦﴾ [۱۷۲۳] [یوسف: ۱۰۶]. «و اکثر آنان که مدعی ایمان به خدا هستند، مشرک می‌باشند».

اگر معتقد باشد که این چیز جن را دفع می‌کند، باید گفت: که شر جن را فقط خداوند دفع می‌کند، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ٣٦﴾ [فصلت: ۳۶]. «هرگاه وسوس‌های از شیطان متوجه تو گردید، خود را به خداوند بسپار که او بس شنوا و آگاه است».

الشیخ ابن الفوزان- المنتقی (۲/۲۹، ۳۰).

[۱۷۲۲] تخریج حدیث در فتوای سابق گذشت. [۱۷۲۳] تفسیر ابن أبی حاتم (۷/۲۲۰۸) برقم (۱۲۰۴۰)، عند تفسیر الآیة (۱۰۶) من سورة یوسف.