فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۷۹] بیانیه کمیته دایم افتا در مورد فیلم‌ها و بازی‌های بوکیمون

(۱) الحمد لله وحده، والصلاة والسلام علي من لا نبي بعده... وبعد:

پرسش‌های زیادی به کمیته دایم پژوهش‌های علمی و افتا ارائه شده که در مدیریت کل هیأت علمای عالی رتبه ضبط و یاد داشت گردیده‌اند. از آن جمله (یاد داشت ش ۷۱۸۰ در تاریخ ۱۱/۱۴۲۱هـ و یاد داشت شماره ۷۲۴۶ تاریخ ۱۷/۱۱/۱۴۲۱هـ و غیره که متن یکی از این یاد داشت‌‌ها این گونه است: اخیراً در بین دانش آموزان مدارس نوعی بازی رواج یافته که بوکیمون نام دارد که ذهن بسیاری از فرزندان و دانش آموزان ما را به خود مشغول ساخته است و آنان شیفته‌ی این بازی شده و همواره بدان مشغولند و پول‌های خودرا برای خریدن کارت‌های این بازی صرف می‌کنند. کارت‌هایی که از ۱۰ تا ۶۰۰ ریال قیمت دارند؛ بلکه بعضی از این کارت‌‌ها ۲۰۰ تا ۳۰۰ ریال قیمت دارند. دانش آموزان بیشتر اوقات خود را در دنبال کردن تحولات این بازی و به دنبال بازی‌های تازه آن در هر جایی، سپری می‌کنند.

از آن جا که این بازی به شدت رواج یافته و خیلی مورد توجه است، بنابراین بازار‌ها و مکآن‌‌های مخصوصی برای خرید و فروش و تبادل کارت‌‌های آن در نظر گرفته شده است. تا جایی که مسابقه ‌هایی برای این کارت‌‌ها تدارک دیده می‌شود که دانش آموزان برای بدست آوردن کارت‌های بیشتر با یکدیگر رقابت می‌نمایند. بدتر از آن این که تعداد زیادی از پدران و مادران تحولات این بازی را دنبال می‌کنند و فرزندانشان را در این راستا حمایت و کمک می‌نمایند؛ بلکه این کارت‌‌ها را وسیل‌های برای تشویق و تنبیه فرزندانشان قرار داده‌اند. چون بر این باورند که این بازی تأثیر عجیبی بر فرزندانشان دارد.

برای روشن کردن ماهیت این بازی و توضیح خطر‌‌های پنهان آن از قبیل خطر‌‌های عقیدتی و تربیتی و رفتاری آن که گروه مشخصی از فزندان ما را به طور مستقیم هدف قرار داده‌اند. دوست دارم در این گزارش مختصر خلاص‌های از این بازی را با انگشت گذاشتن بر خطرات عقیدتی فاجعه بار آن و آثار منفی تربیتی آن، ارائه کنم؛ و می‌کوشم که برای افرادی که به تربیت دانش آموزان ما عنایت دارند و می‌خواهند که دانش آموزانی با عقیده‌ی سالم تربیت شوند، نتیج‌های را که در خلال بررسی این بازی بدان دست یافته ام به آنان گزارش کنم.

بوکی چیست؟

پیدایش آن:

بازی بوکی یا بوکیمون از خاور دور و به طور مشخص از ژاپن و ارد سرزمین ما شده است. زمان پیدایش این بازی به دهه نود برمی‌گردد. وقتی که مردی ژاپنی به نام ساتوشی تاجیری که گونه‌‌های مختلف حشرات را جمع آوری می‌کرد، در عالم خیال، چنین فکر می‌کرد که روزی حشرات و حیواناتی با شکل‌های عجیب و غریبی از فضا به جنگ جهان خواهند آمد و سپس انسان شروع به جمع آوری آن می‌نماید. این حشرات و حیوانات وحشی قابل تحول و پیشرفت به‌سوی آیند‌های بهتر هستند، در هر مرحل‌های شکل حیوانات تغییر می‌کند. به عنوان مثال، حیوانی که یک سر دارد متحول می‌شود و دارای سه سر می‌شود و یا در مرحل‌های از مراحل تحوّل، دارای دست‌‌ها و پا‌هایی می‌شوند.

این فکر و‌اندیشه برای شرکت ژاپنی بزرگی به نام (ننتندو NINTENDO) چیز جالبی بود. این شرکت‌اندیشه‌ی مذکور را مورد بررسی قرار داد و امکانات بسیار زیادی برای آن فراهم کرد و شمار زیادی از نقشه کشان و نقاشان را انتخاب کرد تا نمونه‌‌های این بازی را نقاشی کنند و به شدت کار آن‌‌ها را زیر نظر قرارداد، تا جایی که از ورود روزنامه نگاران به جا‌هایی که این تصویر‌ها کشیده می‌شدند منع و جلوگیری می‌نمود. (چنان که یکی از شبکه‌‌های تلویزیونی آمریکا که می‌خواست گزارشی از تهیه این تصاویر گزارشی تهیه کند، اجازه تهیه گزارش به او داده نشد). اما دیری نگذشت که این بازی چون آتش در خرمن همه‌ی گوشه‌‌های جهان را فرا گرفت و شرکت مذکور که تولید کننده‌ی کارت‌های آن بود به سود‌های کلان خیالی دست یافت که به میلیارد‌ها دلار می‌رسید. نمایندگی‌های زیادی در پایتخت کشور‌های جهان برای آن تأسیس شد. برای تبلیغات آن مجلات و روزنامه‌‌ها و کاست‌هایی برای پخش آن تدارک دیده شد. تلویزیون‌های زیادی برنامه‌‌های این بازی را پخش می‌کردند و سایت‌های زیادی در اینترنت برای آن گشوده شد.

روش بازی بوکیمون:

تولید کنندگان بوکیمون قواعد و ضوابط مشخصی برای این بازی وضع کرده‌اند و در این قواعد شیوه استمراری را رعایت کرده‌اند. اصول این بازی به گون‌های طراحی شده است که تمام مراحل آن با یکدیگر مرتبط هستند. فردی که وارد این بازی می‌شود، ناخواسته مراحل آن را دنبال می‌کند. طوری که بازیگر همواره به دنبال کارت تاز‌های است و به همین صورت ادامه دارد. این چند شیوه و صورت دارد از آن جمله یکی پیچیده است که در آن گل‌‌ها و مدال‌‌ها به کار گرفته می‌شوند و میز مخصوصی دارد و برای فراگرفتن مهارت آن به وقت زیادی نیاز است. که خلاصه‌اش این است که کارت قوی بر کارتی که از آن ضعیف تر است فایق می‌آید، و کارت قوی دارای رموز و اشاره‌‌ها و شماره‌‌های مشخصی که قیمت آن را بالا می‌برد.

ممنوعیت‌های شرعی در این بازی:

۱- قمار

این بازی قمار است، چون دو نفر با تعدادی از کارت‌هایی که قیمت‌های مختلفی دارند رقابت می‌کنند، کسی که کارتهایش قویتر است کارت‌های فرد دیگری را که ضعیف تر است برای خود بر می‌دارد. اگر فردی که کارت از دست می‌دهد بخواهد که کارت از دست ندهد باید به جای کارت قیمت آن را بپردازد، و طرف مقابل ممکن است قیمت را بالا ببرد. این یکی از صورت‌های قمار زمان جاهلیت است؛ که در آن فرد با طرف مقابل بر خانواده و مالش قمار می‌کرد، و هر کدام پیروز می‌شد مال و حتی خانواده‌اش را با این قمار می‌برد، و این تفسیر در گفته الله تعالی بیان شده که فرموده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَيۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٩٠﴾ [المائدة: ۹۰]. «بیگمان شراب و قمار و بت‌‌ها و تیر‌‌های بخت آزمایی پلید و از عمل شیطان هستند از آن پرهیز کنید تا رستگار شوید».

این همان قماری است که دانش آموزان در مدارس با این بازی که ارزش پولی دارند و برنده‌ی کارت‌‌ها را که دارای ارزش پولی هستند در بر می‌دارد، و کسی که بازنده است اگر بخواهد کارت‌هایش را نگه دارد باید قیمت آن را بپردازد تا در دست او باقی بمانند.

۲- این بازی فرضیه‌ی تحول و پیشرفت را مطرح می‌کند. شاید مهمترین چیزی که باعث می‌شود انسان این بازی را زشت و ناپسند بداند این است که تئوری و فرضیه‌ی تکامل و تحولی که آقای داروین ندای آن را سر می‌داد مطرح می‌کند؛ این تئوری می‌گوید مخلوقات از شکلی به شکلی دیگر متحول شده تا اینکه به تکامل رسیده‌اند، و اصل انسان موجود‌های زند‌های بوده‌اند که تغییر یافته‌اند و تا اینکه میمون شده و بعد از آن به انسان تبدیل شده‌اند.

عجیب این است که کلمه تحول و تکامل خیلی زیاد بر زبان کودکان آورده می‌شود؛ طوری که شما از دانش آموزان می‌شنوید که می‌گویند این حیوان موجود در کارت متحول شده و به اشکال مختلف در آمده است، و دانش آموز با شیفتگی زیادی تحّول آن را دنبال می‌کنند.

۳- این کارت‌‌ها دارای اشاره‌‌ها و شعار‌های ادیان و سازمآن‌‌های منحرف هستند: هر کسی در یکی از این کارت‌‌ها دقت کند از شعار‌ها و عکس ‌هایی که مفاهیم بسیار خطرناکی دارند حیرت زده و ناراحت می‌شود. این رموز و شعار‌‌ها ثابت می‌کنند که این بازی به هدف سرگرمی و تفریح چنان که تولید کنندگان و رواج دهندگان آن ادعا می‌کنند تأسیس نشده است؛ بلکه پشت سر آن دست‌‌های پنهان و سازمآن‌‌هایی قرار دارند که با دقت تمام برای نشر و گسترش افکار منحرف خویش، بسیاری از این اشاره‌‌ها و شعار‌های موجود در این بازی را وضع کرده‌اند.

افکاری که بیشتر حرکت‌های انحرافی جهان از آن استفاده می‌نمایند، و این اشاره‌‌ها میدان وسیعی است برای کسانی که می‌خواهند در آن مانور دهند و افراد موجود در آن را گمراه کنند، چون این رموز و اشارات را به دلخواه خود تفسیر می‌کنند تا در اذهان جای بگیرد و استفاده کنندگان از آن به آن دل ببندند. در اینجا برخی از اهمیتی که این سازمآن‌‌های منحرف به این رموز و تصاویر و شعار‌ها می‌دهند را بیان می‌کنم، آن‌‌ها می‌گویند:

(راز در سخن و عکس و نوشتن است؛ و نوشتن شعار‌ها هستند که به صورت جزئی و شیو‌های خاص پخش شده‌اند) از جمله این شعار‌ها عبارتند از:

۱- ستاره شش گوش: چون کمتر کارتی را می‌یابی که از این ستاره خالی باشد که ارتباط این ستاره با صهیونیزم جهانی برای همگان آشکار است، و از طرفی شعار و رمز مقدس اسرائیل است. همان طور که رمز اوّل سازمان فراماسونری در جهان است.

ب- صلیب:

در این بازی صلیب‌های زیادی با اشکال متفاوتی وجود دارد، و صلیب شعار مقدس نصارا است.

ج- مثلث‌ها و زاویه ها:

این‌‌ها رموز و اشاراتی است که مفاهیم مهمی نزد بسیاری از سازمآن‌‌های منحرف فراماسونری دارند.

د- اشاره‌ها و نمادهایی از عقیده شنتوی:

شنتوی عقیده ساکنان ژاپن است و اساس آن بر چند خدایی است؛ بنابراین خورشید و زمین و بسیاری از حیوانات برای آن‌‌ها مقدس‌اند و به عنوان خدا به شمار می‌آیند. این بازی عکس‌های زیادی از این نوع را دربر دارد.

سؤال کنندگان در مورد حکم این بازی (بوکیمون) پرسیده‌اند:

این بازی شماری از ممنوعیت‌های شرعی را دربر دارد، از آن جمله برخی عبارتند از: شرک ورزیدن به الله تعالی با اعتقاد به چند خدایی، و دیگری قمار، که الله تعالی با نص قرآن آن را حرام کرده و همراه شراب و بت‌‌ها قرار داده است چنان که می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَيۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٩٠ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَن يُوقِعَ بَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِي ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِ وَيَصُدَّكُمۡ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ٩١﴾ [المائدة:۹۰–۹۱]. «ای مؤمنان! شراب، قمار و بت‌‌ها و تیر‌های بخت آزمایی پلیدند و از عمل شیطان می‌باشند، و از آن پرهیز کنید تا رستگار شوید. بیگمان شیطان می‌خواهد میان شما در شراب و قمار دشمنی و نفرت ایجاد کند و از ذکر خدا و از نماز باز می‌دارد، پس آیا باز می‌آیید؟!».

از آن جمله یکی ترویج شعار‌های کفر و تبلیغات برای آن و نشر عکس‌های حرام و خوردن مال باطل است. به خاطر این ممنوعیت‌‌ها و غیره که «کمیته دایم پژوهش‌های علمی و افتا». این بازی و پول‌هایی که از این بازی به دست می‌آید را حرام می‌داند، چون قمار است. خرید و فروش آن حرام است، چون وسیل‌های است که انسان را به انجام کاری می‌کشاند که الله تعلی و پیامبرش ج آن را حرام کرده‌اند. کمیته دایم پژوهش‌های علمی و افتا» همه مسلمین را توصیه می‌نماید که از آن دوری نمایند و فرزندانشان را از این بازی منع کنند، تا دین و عقیده و اخلاقشان مصون و محفوظ بماند... و بالله التوفیق.

فتاوی اللجنة الدائمة ش (۲۱۷۵۸)و تاریخ ۳/۱۲/۱۴۲۱ هـ