[۱۰] حکم شخصی که گاهی نماز می‌خواند و گاهی آن را ترک می‌دهد.
س: شخصی که گاهی نماز می‌خواند و روزه می‌گیرد و گاهی آن‌‌ها را ترک می‌دهد، آیا کافر می‌شود؟
ج: اگر انگیزه‌اش از این کار انکار وجوب و فرضیت آن باشد، یا در وجوب آن شک داشته باشد کافر می‌گردد؛ چون که انکار وجوب نماز یا شک در وجوب آن کفر است؛ زیرا وجوب نماز یا روزه بوسیله‌ی کتاب یا سنت و اجماع قطعی مسلمان ثابت است و فرضیت آن‌‌ها را هیچ مسلمانی انکار نمی‌کند.
مگر تازه مسلمانی که از احکام اسلامی سر در نمی‌آورد و ممکن است این مسئله بر او پوشیده بماند.
اما شخصی که در بعضی اوقات نماز نمی‌خواند و یا در بعضی از روز‌های ماه مبارک رمضان روزه نمی‌گیرد و مع الوصف وجوب آن‌‌ها را انکار نمی‌کند، در این صورت در مورد ترک روزه کافر نمی‌گردد، بلکه فاسق می‌شود، ولی در مورد ترک نماز بین علما اختلاف نظر وجود دارد، که در مورد آن بحث می‌کنیم:
علمایی که تارک نماز را تکفیر کرده‌اند، در مورد این مسئله اختلاف دارند که آیا با ترک یک یا دو نماز نیز کافر می‌شود یا این که زمانی فتوای کفر در مورد وی صادر می‌شود که به کلی تارک نماز باشد؟
آنچه برای من ثابت شده است این است که شخص بی‌نماز زمانی کافر می‌شود که بطور مطلق تارک نماز باشد، به این معنی که اصلاً نماز نخواند و بعنوان شخص نمازگزار شناخته نشود. ولی اگر گاهی نماز بخواند و گاهی ترکش دهد، از نظر من نمی‌توان فتوای کفرش را صادر کنیم، چون پیامبر ج فرموده است: «بَينَ الَّرجُل وبَينَ الَشّرك والکُفرِ تَرك الصلاَة» [۶۸۰]. «فاصله بین انسان و شرک و کفر ترک نماز است».
پس شخصی که گاهی اوقات، نماز می‌خواند نمی‌توان گفت که وی بطور کلی تارک نماز است.
در حدیث دیگر رسول الله ج فرموده است: «العهد الذی بَينَنَا وبينَهُم الصَّلاةُ فَمَن تَرَکَهَا فَقَد کَفَرَ» [۶۸۱]. «وجه تمایز ما و آنان (کفار و مشرکین) نماز است، پس هر کسی که آن را ترک کند کافر می‌گردد».
شما اگر در الفاظ حدیث دقت کنید، می‌بینید که رسول الله ج نگفت: هر کسی یک نماز را ترک دهد کافر می‌شود، و نگفت: حد فاصل بین انسان و شرک و کفر یک نماز است؛ بلکه فرمود: «تَرك الصلاَة» یعنی ترک دادن نماز به طور مطلق.
از ظاهر این احادیث چنین بر می‌آید که شخص با ترک یکی دو نماز کافر نمی‌شود مگر آن که به کلی تارک آن بشود. لیکن کسی که در بعضی اوقات نماز می‌خواند و گاهی اوقات آن را ترک می‌دهد فاسق می‌شود و مرتکب جرم بزرگی شده است و در واقع بر وجود خود جنایت نموده. این شخص مادامی که وجوب نماز را انکار نکند کافر نمی‌شود. ولی به علت ترک بعضی از نماز‌ها عاصی و نافرمان محسوب می‌شود. ولی کسی که به طور کلی تارک نماز باشد کافر و از دین اسلام خارج است – ولو این که آن را از روی تنبلی و سهل انگاری ترک کند- کما این که نصوص قرآن، سنت و اقوال صحابه همین مطلب را تأیید می‌کنند، تا جایی که عبدالله بن شقیق س اجماع صحابه را در مورد کافر بودن تارک الصلاة نقل کرده و اسحاق بن راهویه اجماع امت را در این مورد حکایت کرده است.
شیخ ابن عثیمن- مجموعة فتاوی و رسائل (۱۱/۵۴)
[۶۸۰] تخریج این حدیث در فتوای شماره‌ی (۶) از همین باب گذشت. [۶۸۱] تخریج این حدیث در فتوای شماره‌ی (۶) از همین باب گذشت.