فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۲۱] حکم غیبت و آثار سوء آن

س: بعضی از مردم – که خداوند آن‌‌ها را هدایت کند – غیبت را امر زشت و منکر و یا حرامی نمی‌دانند، و بعضی می‌گویند: اگر فرد آنچه را که شما می‌گویی داشته باشد، گفتنش حرام نیست، این افراد احادیث پیامبر ج را به فراموشی می‌سپارند، لطفاً توضیح دهید.

ج: غیبت حرام و از گناهان کبیره است؛ خواه عیب در شخص موجود باشد خواه آن عیب را نداشته باشد، ‌چون از پیامبر ج روایت است که وقتی از ایشان در مورد غیبت سؤال شد فرمود: «ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِمَا يَكْرَهُ "، قِيلَ: أَفَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ فِي أَخِي مَا أَقُولُ؟ قَالَ: " إِنْ كَانَ فِيهِ مَا تَقُولُ: فَقَدْ اغْتَبْتَهُ، وَإِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ مَا تَقُولُ: فَقَدْ بَهَتَّهُ» [۱۶۶۹]. «غیبت یعنی این که از برادرت به گون‌های یاد کنی که نمی‌پسندد. گفته شد: اگر برادرم عیبی را که من می‌گویم داشته باشد؟ فرمود: اگر آنچه می‌گویی در او باشد غیبت او را کرده ای، و اگر نباشد به او تهمت زده ای».

از رسول الله ج روایت است که در شب معراج اقوامی را دید که ناخن ‌هایی از مس دارند و با آن چهره و سینه هایشان را می‌خراشند آنگاه از رسول الله ج در مورد آن‌‌ها پرسید و در پاسخ به ایشان گفته شد: «هؤُلاءِ الَّذِينَ يَأكُلُونَ لُحُومَ النَّاسِ وَيَقَعُونَ في أعْرَاضِهِمْ». «اینان کسانی هستند که گوشت‌‌های مردم را می‌خورند و به آبرویشان متعرض می‌شوند».

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱجۡتَنِبُواْ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلظَّنِّ إِنَّ بَعۡضَ ٱلظَّنِّ إِثۡمٞۖ وَ لَا تَجَسَّسُواْ وَلَا يَغۡتَب بَّعۡضُكُم بَعۡضًاۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمۡ أَن يَأۡكُلَ لَحۡمَ أَخِيهِ مَيۡتٗا فَكَرِهۡتُمُوهُۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٞ رَّحِيمٞ١٢﴾ [الحجرات: ۱۲]. «ای مؤمنان از بسیاری گمآن‌‌ها پرهیز کنید[چرا که] بعضی از گمآن‌‌ها گناه هستند و[در امور یکدیگر] جاسوسی نکنید و غیبت یکدیگر را نکنید آیا فردی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌اش را بخورد که قطعاً آن را نمی‌پسندید، و از الله بترسید، بیگمان خداوند توبه پذیر و مهربان است».

پس بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است که از غیبت پرهیز کنند و یکدیگر را به ترک آن توصیه نمایند تا این گونه از خداوند و پیامبرش فرمان برده باشند و پرده‌ی برادران مسلمانشان را بپوشانند و عیوب آن‌‌ها را آشکار نکنند؛‌ چون غیبت از عوامل تنفر و کدورت و دشمنی و تفرقه در جامعه می‌باشد. خداوند به مسلمین توفیق خیر و خوبی بدهد.

شیخ ابن باز – مجله الدعوة – ش ۱۱۷۰.

[۱۶۶۹] تخریج حدیث در فتوای سابق گذشت.