فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۲۳] آیا قرین انسان بعد از مرگ او را همراهی می‌کند؟

س: قرین کیست؟ آیا به همراه مرده در قبر می‌آید؟

ج: قرین همان شیطان است که به حکم الله تعالى بر انسان مسلّط است و او را به کار‌های بد دستور می‌دهد و از کار‌های نیک باز می‌دارد، کما این که الله فرموده است: ﴿ٱلشَّيۡطَٰنُ يَعِدُكُمُ ٱلۡفَقۡرَ وَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡفَحۡشَآءِۖ وَٱللَّهُ يَعِدُكُم مَّغۡفِرَةٗ مِّنۡهُ وَفَضۡلٗاۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ٢٦٨﴾ [البقرة: ۲۶۸]. «شیطان به شما وعده‌ی تهیدستی و فقر می‌دهد و شما را به انجام گناه دستور می‌دهد، ولی الله به شما وعده‌ی آمرزش و نعمت می‌دهد. فضل و رحمت الله وسیع است و او از همه چیز آگاه است».

لیکن هرگاه الله تبارک و تعالى با اعطای یک قلب سالم، صادق، آخرت‌گرا و الله‌پسند بر انسان منت بگذارد، آنگاه شیطان بر او تسلطی نخواهد داشت، بلکه الله تعالى او را بر شیطان کمک نموده که در نتیجه‌ از گمراه کردن او عاجز می‌شود. بنابراین شایسته است که هرگاه انسان از طرف شیطان دچار وسوسه می‌شود باید از او به الله پناه ببرد، همچنان که الله تعالى فرموده است: ﴿وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ سَمِيعٌ عَلِيمٌ٢٠٠﴾ [الأعراف: ۲۰۰]. «اگر وسوسه‌ای از شیطان به تو رسید به الله پناه ببر. او شنوای داناست».

منظور از نزغ، شیطان این است که شما را به ترک طاعت و به انجام معصیت دستور دهد.

هرگاه احساس کردی به ترک طاعات و انجام معصیت رغبت داری بدان که این احساس از وسوسه‌‌های شیطان است و با شتاب از او به الله تعالى پناه ببر. اما ادامه‌ی حضور شیطان تا قبر ممکن نیست. ظاهراً این ابلیس به مجرد مرگ انسان، از او جدا می‌شود، چون وظیفه‌اش را در مورد آن انسان در همین عالم به انجام رسانده و دیگر نیازی نیست تا قبر با او برود.

رسول الله ج فرموده است: «إذا مَاتَ آدَمَ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إلاّ مِنْ ثَلاَثٍ: صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ» [۸۶۶].«هرگاه آدمیزاد بمیرد پرونده‌ی عمل او قطع می‌شود؛ جز سه مورد (که پرونده‌ بازخواهد ماند): صدقه‌ی جاری، علمی که از آن بهره برده می‌شود و یا فرزندی که برای او دعا کند».

شیخ ابن عثیمین- فتاوایی در احکام جنایز ص (۴۲۷، ۴۲۸)

جمع و ترتیب: فهد السلیمان

[۸۶۶] مسلم (۱۶۳۱).