فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۸۵] حکم طواف وداع برای عمره گذار

س: من کسانی را که برای عمره می‌آمدند، هنگام خارج شدن از مکه سفارش به ادای طواف وداع می‌‌کردم اما از محضرتان شنیدم که طواف وداعی وجود ندارد از شما خواهشمندیم این موضوع را بیشتر توضیح دهید.

ج: طواف وداع بر کسی که به حج بیت الله می‌رود هنگام بازگشت واجب است، زیرا ابن عباس ب می‌گوید: به مردم دستور داده شده است که آخرین عملشان طواف خانه‌ی کعبه باشد. اما این عمل برای زنانی که عادت ماهیانه شده باشند تخفیف داده شده است. [۱۰۶۶] و نیز می‌گوید: مردم از هر طرف باز می‌گشتند، رسول الله ج فرمودند: «لَا يَنْفِرنَّ أَحَدٌ حَتَّى يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِ بِالْـبَيْتِ». «کسی از شما باز نگردد، تا آن که برای آخرین بار خانه‌ی کعبه را طواف کند» [۱۰۶۷].

این حدیث طبق قرینه‌ی حال برای حاجیان امر است، چرا که رسول الله ج این حدیث را در هنگام فراغت از حج به حاجیان گفتند؛ لیکن برای عمره گذار طواف وداع واجب نیست بلکه سنت است که در هنگام بازگشت، خانه را طواف کنند چون‌هیچ دلیلی برای وجوب آن برای عمره گذار وجود ندارد. رسول الله ج پس از عمره قضا در هنگام خروج از مکه خانه را طواف نکردند، و تا جایی که ما می‌دانیم در سنت رسول الله ج دلیلی بر وجوب طواف برای عمره گذار وجود ندارد.

و بالله التوفیق، و صلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم

فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (۱۱/۳۳۶)

[۱۰۶۶] بخاری (۱۷۵۵)، و مسلم (۱۳۲۸). [۱۰۶۷] احمد (۱/۲۲۲)، و مسلم (۱۳۲۷)، و ابن ماجه (۳۰۷۰)، و الطبرانی فی «الکبیر»۱۱/۴۳ (۱۰۹۸۶).