فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۸۱] در دین چیزی به نام پوسته، وجود ندارد

س: حکم اسلام درباره‌ی کسانی که می‌گویند: تراشیدن ریش و کوتاه بودن لباس به پوسته‌ی دین مربوط می‌شود و از اصول نیست و یا افراد پایبند به این مسایل را مورد استهزا قرار می‌دهند، چیست؟

ج: ‌این سخن بسیار خطرناک بوده و گناه بزرگی است چون در دین چیزی به نام پوسته وجود ندارد بلکه تمام دین مغز و اصل است. مجموعه‌ی دین شایسته و نیکوست و تمام دین به نفع مسلمانان است. مسایل دین به بخش اصول و فروع تقسیم می‌شود. مسأله‌ی ریش و کوتاه بودن لباس از فروعات است نه از اصول، لیکن جایز نیست که بخشی از امور دین را پوسته بدانیم. افرادی که چنین سخنانی را چه به عنوان مسخره و چه به عنوان اعتراض مطرح می‌کنند، از عنوان نمودن چنین مسایلی بپرهیزند، زیرا ممکن است که از دین خارج شوند.

الله تعالى می‌فرماید: ﴿قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ٦٥ لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ﴾ [التوبة: ۶۵ – ۶۶]. «بگو آیا الله و آیات او و پیامبرش را به باد مسخره می‌گیرید عذر خواهی نکنید. چرا که شما پس از ایمان آوردن کافر شدید».

رسول الله ج به نگه داشتن، ر‌ها کردن و کامل کردن ریش و کوتاه نمودن سبیل، امرکرده است. اطاعت از پیامبر ج واجب است و باید به امر و نهی پیامبر ج در تمام امور احترام بگذاریم (وعامل باشیم).

ابو محمد ابن حزم [۱۷۷] می‌گوید: به اجماع علما گذاشتن ریش و کوتاه کردن سبیل واجب است و بدون شک خوشبختی و رستگاری، عزت، کرامت و عاقبت نیک در عمل نمودن به دستورات الله و پیامبر ج است و هلاکت و زیان و سر انجام خطرناک در نافرمانی از الله و پیامبر ج است. بالا زدن لباس از دو کعب واجب است؛ چون پیامبر ج به آن دستور داده است. و می‌فرماید: «مَا أَسْفَلَ مِنْ الْـكَعْبَيْنِ مِنْ الْـإِزَارِ فَفِي النَّارِ»: «هر کس، ازارش پایین‌تر از شتالنگ باشد، در جهنم است» [۱۷۸].

و در جای دیگر می‌فرماید: «ثَلَاثَةٌ لَا يُكَلِّمُهُمْ اللَّـهُ وَلَا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ... الْـمُسْبِلُ وَالْـمَنَّانُ وَالْـمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْـحَلِفِ الْـكَاذِبِ»: «الله در روز قیامت با سه گروه سخن نمی‌گوید، و به آنان نگاه نمی‌کند، آنان را تزکیه نمی‌کند و برای آن‌‌ها عذابی دردناک است: کسی که لباسش از دو کعب پایینتر باشد، منت‌گذار و کسی که با سوگندِ دروغ، کالای خود را به فروش می‌رساند» [۱۷۹].

در حدیثی دیگر می‌فرماید: «لَا يَنْظُرُ اللَّـهُ إِلَى مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلَاءَ»: «الله تعالى به کسانی که از روی تکبر لباس بلند می‌پوشند که به زمین کشیده می‌شود نگاه نمی‌کند» [۱۸۰].

لذا بر فرد مسلمان واجب است که از الله بترسد و لباسش اعم از شلوار یا پیراهن و... بالاتر از شتالنگ باشد و بهتر است که لباس را تا وسط ساق بالا زند.

هرگاه فرد از روی تکبر لباسش را پایین‌تر از دو کعب (شتالنگ) نماید، مرتکب گناه بزرگی شده است. هر‌کس لباسش به خاطر سهل انگاری از دو کعب پایین‌تر باشد، و این کار را از روی تکبر انجام ندهد مرتکب عمل منکری شده و گناهکار است؛ اما گناهش کمتر از گناه کسی است که این کار را به قصد تکبر انجام می‌دهد. لذا سهل انگاری در این امر درست نیست؛ اما این که ابوبکر صدیق س به پیامبر ج گفت: «إِنَّ أَحَدَ شِقَّيْ إِزَارِي يَسْتَرْخِي إِلَّا أَنْ أَتَعَاهَدَ ذَلِكَ مِنْهُ؛ فَقَالَ النَّبِيُّ ج: لَسْتَ مِمَّنْ يَصْنَعُهُ خُيَلَاءَ»: هر کاری می‌کنم قسمتی از لباسم پائین می‌افتد و آویزان می‌شود؛ اما من همواره تلاش می‌کنم که آن را بالا نگه دارم، پیامبر ج فرمود: (تو از کسانی نیستی که این کار را به قصد تکبر انجام می‌دهند) [۱۸۱].

حکم این حدیث در باره‌ی حق کسی است که مانند ابوبکر صدیق س بر بالا زدن لباس متعهد و حریص باشد.

اما کسی که قصداً لباسش را از دو شتالنگ پایین‌تر از قرار دهد، علاوه بر وعید و عذاب، اسراف نموده و لباسش به نجاست آلوده می‌شود و با زنان مشابهت پیدا می‌کند بنابراین بر هر مسلمانی واجب است که از این گناه دوری کند.

والله ولی التوفیق والهادی الی سواء السبیل

شیخ ابن باز – مجلة الدعوة شماره (‌۱۶۰۷)

[۱۷۷] ر. ک. کتاب مراتب الاجماع ص۱۵۷. [۱۷۸] بخاری (۵۷۸۷). [۱۷۹] مسلم (۱۰۶). [۱۸۰] بخاری (۵۷۸۳) و مسلم (۲۰۸۵). [۱۸۱] بخاری (۵۷۸۴).