فتاوای علمای حرمین در مورد مسائل فقهی معاصر

[۱۷۹] حکم سلام کردن به یهود ونصاری و روش مجبور کردن‌ شان به رفتن از تنگ‌ترین قسمت راه

س: مسلم در صحیح خود از ابوهریره س روایت می‌کند، پیامبر ج ‌فرمود: «لَا تَبْدَءُوا الْـيَهُودَ وَلَا النَّصَارَى بِالسَّلَامِ فَإِذَا لَقِيتُمْ أَحَدَهُمْ فِي طَرِيقٍ فَاضْطَرُّوهُ إِلَى أَضْيَقِهِ» [۳۱۲]. «هرگاه با یهود و نصاری برخورد کردید، شماآغازگر سلام نباشید و اگر آن‌‌ها را در راهی دیدید مجبورشان کنید که از تنگ‌ترین قسمت آن ‌عبورکنند».

آیا با این عمل از قبول اسلام متنفر نمی‌شوند؟

ج: لازم است بدانیم که پیامبر ج استوارترین دعوتگران و بهترین ارشاد کنندگان به‌سوی الله بوده است. وقتی این را فهمیدیم باید بدانیم که هر چه از کلام پیامبر ج بر خلاف حکمت استنباط شود باید آن استنباط و فهم را متهم بدانیم و یقین داشته باشیم که فهم ما از سخن پیامبر ج اشتباه است، البته معنای این سخن چنین نیست که احادیث پیامبر ج را با هر چه از عقل و فهم خود در می‌یابیم قیاس کنیم، چون عقل‌ها قاصر است، البته قواعد کلی در شریعت وجود دارد که بطور خاص مسایل فردی را در بر می‌گیرد.

پیامبر ج می‌فرماید: «لَا تَبْدَءُوا الْـيَهُودَ وَلَا النَّصَارَى بِالسَّلَامِ فَإِذَا لَقِيتُمْ أَحَدَهُمْ فِي طَرِيقٍ فَاضْطَرُّوهُ إِلَى أَضْيَقِهِ». «به یهود و نصاری سلام نکنید، و هرگاه در مسیری با آن‌‌ها برخورد کردید، آن‌‌ها را مجبور کنید که از تنگ‌ترین قسمت راه عبور کنند».

یعنی: وقتی در راهی با شما روبرو شدند به آن‌‌ها میدان ندهید. و خودتان را در تنگنا قرار ندهید؛ بلکه به راه‌تان ادامه دهید در صورتی که نیاز بود کسی در مسیر راه در تنگنا قرار گیرد. آن‌‌ها در تنگنا قرار گیرند نه شما مسلمانان. بدیهی است که رفتار پیامبر ج این نبود که هرگاه کافری را ببیند برایش مزاحمت ایجاد کند تا او را به دیوار بچسباند، پیامبرج و اصحاب در مدینه با یهودیان چنین رفتاری نمی‌کرد و اصحاب ش پس از فتح شهر‌ها با کفار چنین رفتار نمی‌کردند.

منظور این است: هم ‌چنان‌که نبایدآغازگر سلام باشید به آن‌‌ها میدان هم ندهید وهرگاه با شما روبرو شدند متفرق نشوید.تا عبور کنند بلکه به راه‌تان ادامه دهید و اگر در راه تنگی و فشاری آمد، بگذارید آنان تحت فشار باشند نه شما. در این حدیث، رفتاری که موجب تنفر از اسلام شود نیست، بلکه اظهار عزت برای فرد مسلمان است تا در برابر احدی جز پروردگارش کرنش نکند.

شیخ ابن عثیمین-مجموع فتوای ورسائل. (۳/۳۹-۳۸)

[۳۱۲] در فتاوا سابق تخریجش گذشت.