[۶۰] طریقه‌ی تیجانی
س: بسیاری از هم‌شهریان ما پیرو طریقه‌ی تیجانی هستند؛ بنده در برنامه‌ی (نور علی الدرب) از شما شنیدم که می‌گفتید: طریقه‌ی تیجانی از فرقه‌‌های مبتدع است و پیروی از آن جایز نیست. خانواده‌ی بنده ورد شیخ احمد تیجانی، معروف به صلاة الفاتح را می‌خوانند. می‌گویند؛ صلاة الفاتح، همان درود بر پیامبر ج است. آیا این صحیح است؟ می‌گویند کسی که صلاة الفاتح را بخواند و سپس ترک کند، کافر می‌گردد. کسی که صلاة الفاتح را از ابتدا نخوانده، ملامتی بر او نیست؛ اما اگر صلاة الفاتح را شروع کرد و مدتی خواند، چنانچه آن را ترک نماید، کافر می‌شود. به پدر ومادرم گفتم: این سخن درست نیست. در جواب به من گفتند: تو وهابی هستی و به من بد و بیراه گفتند. لطفاً ما را راهنمایی کنید.
ج: بدون تردید، طریقه‌ی تیجانیه، بدعت است. اهل اسلام اجازه ندارند از بدعت پیروی کنند، چه طریقه تیجانی باشد یا هر طریقه‌ی دیگر. بلکه واجب است مسلمانان از رسول الله ج پیروی کنند.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٣١﴾ [آل عمران: ۳۱]. «بگو: اگر الله را دوست دارید از من پیروی کنید تا الله نیز دوستتان بدارد و گناهانتان را بیامرزد، و الله آمرزنده‌ی مهربان است».
الله تعالی می‌فرماید: ﴿ٱتَّبِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡ وَلَا تَتَّبِعُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَۗ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ٣﴾ [الاعراف: ۳]. «از آن چه از جانب پروردگارتان به‌سوی شما نازل شده پیروی کنید و از اولیا و معبودانی غیر از او پیروی نکنید، واقعاً که شما دیر پند می‌پذیرید».
الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْ﴾ [الحشر: ۷]. «آن چه، پیامبر ج به شما داد، بگیرید و از آنچه، منعتان کرد، باز ایستید».
الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ﴾ [الانعام: ۱۵۳]. «و همانا راه راست من همین است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های (متفرقه) پیروی نکنید».
سُبُل: عبارت از اهواء و شبهات و شهوات حرام و روش‌های نو پیدا است. پروردگار، ما را موظف کرده تا پیرو صراط مستقیم، قرآن و سنت صحیح رسول الله ج باشیم.
براساس این آیات، پیروی از طریقه‌ی تیجانی و یا هر طریقه‌ی دیگر، مانند: شاذلی، قادری و آنچه ساخته و پرداخته‌ی ذهن بشر است، جایز نیست؛ مگر آنچه که موافق با شرع مطهر اسلام باشد. نه بر این اساس که در فلان طریقه آمده؛ بلکه چون موافق با شریعت اسلامی است.
الله تعالی می‌فرماید: ﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا٢١﴾ [الاحزاب: ۲۱]. «قطعاً برای شما در (رفتار) رسول الله ج سرمشقی نیکوست، برای کسی که به الله و روز واپسین امید دارد و الله را فراوان یاد می‌کند».
الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ١٠٠﴾ [التوبه: ۱۰۰]. «و پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار و کسانی که به نیکی پیرویشان کردند، الله از ایشان خوشنود و آن‌ها از او خوشنودند، و برای آنان باغ هایی آماده کرده که از پای درختانش نهرها جاری است و همیشه در آنند، این است کامیابی بزرگ».
رسول الله ج می‌فرماید: «مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ» [۱۴۱]. «هرکس در دین ما چیزی به وجود آورد که از دین ما نیست، عملش مردود است».
پیامبر ج می‌فرماید: «وَمَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ» [۱۴۲]. «هرکس عملی انجام دهد که براساس دین ما نباشد، عملش مردود است».
رسول الله ج در خطبه‌ی جمعه فرموده: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ خَيْرَ الْـحَدِيثِ كِتَابُ اللَّـهِ وَخَيْرُ الْـهُدَى هُدَى مُحَمَّدٍ وَشَرُّ الْـأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ» [۱۴۳]. «بهترین گفتار، کتاب الهی است و بهترین روش، روش رسول الله ج است؛ بدترین امور، بدعت‌‌ها هستند و هر بدعتی گمراهی است».
احادیث در این مورد بسیار است. صلاة الفاتح، همان درود و سلام بر پیامبر ج است؛ اما الفاظ صلاة الفاتح در احادیث وارد نشده است که می‌گویند: «اللهم صل وسلم علی سیدنا محمد الفاتح لما أُغلِق والخاتم لما سبق، والناصر الحق بالحق» این الفاظ در احادیث وارد نشده است.
در صحیحین آمده که کعب بن عجره س روایت می‌کند که صحابه ش از رسول الله ج پرسیدند که یا رسول الله! الله تعالی به امر نموده که بر شما درود بفرستیم، چگونه بر شما درود بفرستیم؟ پیامبر ج فرمودند: «قُولُوااللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّـهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ» [۱۴۴].
همچنین در صحیح بخاری و مسلم از أبی حمید الساعدی س روایت که رسول الله ج فرمودند: «قُولُوا اللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَزْوَاجِهِ وَذُرِّيَّتِهِ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ» [۱۴۵].
در حدیث سوم مسلم در صحیحش از أبی مسعود انصاری س روایت است که رسول الله ج فرمود: «قُولُوا اللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ فِي الْـعَالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ» [۱۴۶].
اما صلاة الفاتح گرچه از نظر معنی، دارای معنای صحیحی است؛ اما ترک نمودن شیو‌های که پیامبر ج به آن امر نموده و اختیار شیو‌های دیگر بجا و مناسب نیست. هرچند که لفظ [الفاتح لما أُغلِق] دارای معنای مبهمی است که بعضی از هوا پرستان از آن معنای غیر صحیحی مراد می‌گیرند. والله ولی التوفیق
شیخ ابن باز – مجلة البحوث- شماره (۳۹)، ص (۱۴۵-۱۴۸)
[۱۴۱] بخاری (۲۶۹۷)، مسلم (۱۷۱۸) (۱۷۱). [۱۴۲] مسلم (۱۷۱۸-۱۸). [۱۴۳] مسلم (۸۶۸). [۱۴۴] بخاری (۳۳۷۰) مسلم (۴۰۶). [۱۴۵] بخاری (۳۳۶۹) و مسلم (۴۰۷). [۱۴۶] مسلم (۴۰۵).