باب (۸): این سخن خداوند متعال که می‌فرماید: «از میان مؤمنان، کسانی هستند که به عهدی که با خدا بسته‌اند وفا کرده‌اند، بعضی در گذشته‌اند و..»
۱۲۰۲- «عَنْ أَنَسٍ س قَالَ: غَابَ عَمِّي أَنَسُ بْنُ النَّضْرِ س عَنْ قِتَالِ بَدْرٍ، فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، غِبْتُ عَنْ أَوَّلِ قِتَالٍ قَاتَلْتَ الْمُشْرِكِينَ، لَئِنِ اللَّهُ أَشْهَدَنِي قِتَالَ الْمُشْرِكِينَ، لَيَرَيَنَّ اللَّهُ مَا أَصْنَعُ، فَلَمَّا كَانَ يَوْمُ أُحُدٍ وَانْكَشَفَ الْمُسْلِمُونَ، قَالَ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ هَؤُلاءِ ـ يَعْنِي أَصْحَابَهُ ـ وَأَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ هَؤُلاءِ ـ يَعْنِي الْمُشْرِكِينَ ـ ثُمَّ تَقَدَّمَ فَاسْتَقْبَلَهُ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ فَقَالَ: يَا سَعْدُ بْنَ مُعَاذٍ الْجَنَّةَ وَرَبِّ النَّضْرِ إِنِّي أَجِدُ رِيحَهَا مِنْ دُونِ أُحُدٍ، قَالَ سَعْدٌ: فَمَا اسْتَطَعْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا صَنَعَ، قَالَ أَنَسٌ: فَوَجَدْنَا بِهِ بِضْعًا وَثَمَانِينَ ضَرْبَةً بِالسَّيْفِ أَوْ طَعْنَةً بِرُمْحٍ أَوْ رَمْيَةً بِسَهْمٍ وَوَجَدْنَاهُ قَدْ قُتِلَ، وَقَدْ مَثَّلَ بِهِ الْمُشْرِكُونَ، فَمَا عَرَفَهُ أَحَدٌ إِلاَّ أُخْتُهُ بِبَنَانِهِ، قَالَ أَنَسٌ: كُنَّا نُرَى أَوْ نَظُنُّ أَنَّ هَذِهِ الآيَةَ نَزَلَتْ فِيهِ وَفِي أَشْبَاهِهِ ﴿مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ رِجَالٞ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيۡهِۖ﴾[الأحزاب: ۲۳] . إِلَى آخِرِ الآيَةِ وَقَالَ: إِنَّ أُخْتَهُ وَهِيَ تُسَمَّى الرُّبَيِّعَ كَسَرَتْ ثَنِيَّةَ امْرَأَةٍ، فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ج بِالْقِصَاصِ، فَقَالَ أَنَسٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ لا تُكْسَرُ ثَنِيَّتُهَا فَرَضُوا بِالأَرْشِ، وَتَرَكُوا الْقِصَاصَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ مَنْ لَوْ أَقْسَمَ عَلَى اللَّهِ لأَبَرَّهُ»».(بخارى: ۲۸۰۶)
ترجمه: «انس سمی‌گوید: «عمویم؛ انس بن نضر؛ كه در جنگ بدر حضور نداشت، از رسو ل خدا جپرسید: یا رسول الله! در نخستین غزوه‌ای كه با مشركین جنگیدی، من شركت نداشتم. اگر خدا به من توفیق جنگیدن با مشركین را بدهد، خواهد دید كه چه خواهم كرد.
و هنگامی كه جنگ احد، روی داد و مسلمانان، پراكنده شدند، انس بن نضر گفت: پرودگارا! من از كاری كه اینها یعنی مسلمانان، كردند، عذر خواهی می‌كنم و از كاری كه اینها یعنی مشركین كردند، بیزاری می‌جویم. سپس جلو رفت و پیش روی خود، سعد بن معاذ را دید و گفت: ای سعد بن معاذ! بهشت را می‌خواهم. و سو گند به پرودگار نضر كه من بوی بهشت را از سوی احد، استشمام می‌كنم.
سعد می‌گوید: ای رسو ل خدا! آنچه او انجام داد، از توان من خارج است. انس بن مالک سمی‌گوید: او كه توسط مشركین، كشته و مثله شده بود، هشتاد و اندی زخم شمشیر، ضربه نیزه و اثر تیر در بدنش، وجود داشت. هیچ كس، او را نتوانست بشناسد جز خواهرش كه از انگشتانش او را شناخت. به نظر ما این آیه ﴿مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ رِجَالٞ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيۡهِ...﴾در مورد او و امثال او نازل شده است.
راوی می‌گوید: خواهر انس بن نضر كه ربیع نام داشت، دندانهای پیشین زنی را شكست. رسول خدا جحكم قصاص، صادر فرمود. انس بن نضر گفت: ای رسو ل خدا! سوگند به ذاتی كه تو را به حق مبعوث كرده است، دندانهای خواهرم شكسته نخواهد شد. سر انجام، اولیای آن زن، به دریافت دیه راضی شدند و از اجرای قصاص، صرف نظر كردند. رسول خدا جفرمود: «همانا در میان بندگان خدا، كسانی هستند كه اگر به خدا سوگند یاد كنند، خداوند، سوگندشان را راست می‌گرداند». (و این، یكی دیگر از فضایل انس بن نضر بشمار می‌رود)».
۱۲۰۳- «عَنِ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ س قَالَ: نَسَخْتُ الصُّحُفَ فِي الْمَصَاحِفِ فَفَقَدْتُ آيَةً مِنْ سُورَةِ الأَحْزَابِ كُنْتُ أَسْمَعُ رَسُولَ اللَّهِ ج يَقْرَأُ بِهَا فَلَمْ أَجِدْهَا إِلاَّ مَعَ خُزَيْمَةَ بْنِ ثَابِتٍ الأَنْصَارِيِّ الَّذِي جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ج شَهَادَتَهُ شَهَادَةَ رَجُلَيْنِ وَهُوَ قَوْلُهُ ﴿مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ رِجَالٞ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيۡهِ﴾».(بخارى:۲۸۰۷)
ترجمه: «زید بن ثابت سمی‌گوید: (زمانی كه) صحیفه‌های (متفرق) قرآن را در یک مصحف می‌نوشتم، یک آیه از سوره احزاب را كه از رسو ل خدا جتلاوت آنرا شنیده بودم، نیافتم. و سرانجام، آنرا فقط نزد خزیمه بن ثابت انصاری كه رسول الله جگواهی او را بجای گواهی دو نفر بحساب آورده بود، پیدا كردم. و آن آیه، اینست: ﴿مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ رِجَالٞ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيۡهِ﴾یعنی در میان مؤمنین، كسانی وجود دارند كه به عهدهای خود با خدا، وفا كردند».