باب (۱۸): این گفتۀ خداوند متعال که میفرماید: «و اگر ترسیدید که در ازدواج با دختران یتیم، نمیتوانید عدالت را رعایت کنید...» [نساء: ۳]
۱۷۱۰- «عَنْ عَائِشَةَ ل: أنَّهَا سَأَلَهَا عُرْوَةُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿وَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تُقۡسِطُواْ فِي ٱلۡيَتَٰمَىٰ﴾[النساء: ۳] . فَقَالَتْ: يَا ابْنَ أُخْتِي هَذِهِ الْيَتِيمَةُ تَكُونُ فِي حَجْرِ وَلِيِّهَا، تَشْرَكُهُ فِي مَالِهِ، وَيُعْجِبُهُ مَالُهَا وَجَمَالُهَا، فَيُرِيدُ وَلِيُّهَا أَنْ يَتَزَوَّجَهَا بِغَيْرِ أَنْ يُقْسِطَ فِي صَدَاقِهَا، فَيُعْطِيَهَا مِثلَ مَا يُعْطِيهَا غَيْرُهُ، فَنُهُوا عَنْ أَنْ يَنْكِحُوهُنَّ إِلاَّ أَنْ يُقْسِطُوا لَهُنَّ وَيَبْلُغُوا لَهُنَّ أَعْلَى سُنَّتِهِنَّ فِي الصَّدَاقِ، فَأُمِرُوا أَنْ يَنْكِحُوا مَا طَابَ لَهُمْ مِنَ النِّسَاءِ سِوَاهُنَّ، قَالَتْ عَائِشَةُ: وَإِنَّ النَّاسَ اسْتَفْتَوْا رَسُولَ اللَّهِ ج بَعْدَ هَذِهِ الآيَةِ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ ﴿وَيَسۡتَفۡتُونَكَ فِي ٱلنِّسَآءِ﴾[النساء: ۱۲۷] . قَالَتْ عَائِشَةُ: وَقَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى فِي آيَةٍ أُخْرَى ﴿وَتَرۡغَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ﴾[النساء: ۱۲۷] . رَغْبَةُ أَحَدِكُمْ عَنْ يَتِيمَتِهِ حِينَ تَكُونُ قَلِيلَةَ الْمَالِ وَالْجَمَالِ، قَالَتْ: فَنُهُوا أَنْ يَنْكِحُوا عَنْ مَنْ رَغِبُوا فِي مَالِهِ وَجَمَالِهِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ إِلاَّ بِالْقِسْطِ، مِنْ أَجْلِ رَغْبَتِهِمْ عَنْهُنَّ إِذَا كُنَّ قَلِيلاتِ الْمَالِ وَالْجَمَالِ».(بخارى: ۴۵۷۴)
ترجمه: «از عایشه لروایت است كه عروه از او درباره این سخن خداوند متعال كه میفرماید: ﴿وَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تُقۡسِطُواْ فِي ٱلۡيَتَٰمَىٰ﴾[النساء: ۳] . پرسید. گفت: ای خواهر زاده! این آیه درباره دختر یتیمی است كه تحت سرپرستی ولیاش قرار دارد و آن دختر، شریک مال او است. و ولیاش مال و جمالاش را میپسندد و تصمیم میگیرد كه با او ازدواج كند، بدون اینكه عدالت را درباره مهریهاش رعایت كند و به او همان مهریهای را بدهد كه دیگران به او میدهند. چنین كسانی از ازدواج با دختران یتیم، نهی شدند و به آنان دستور داده شد كه با زنان دیگری كه مورد پسندشان میباشند، ازدواج كنند. مگر اینكه عدالت را در مورد آنان، رعایت كنند و بالاترین مهریهای را كه در عرف آنان، رایج است، در نظر بگیرند. در غیر اینصورت، به آنان دستور داده شده است كه با زنان دیگری كه دوست دارند، ازدواج كنند.
عایشه لمیگوید: پس از نزول این آیه، مردم از رسول خدا جفتوا خواستند. آنگاه خداوند، این آیه را نازل فرمود: ﴿وَيَسۡتَفۡتُونَكَ فِي ٱلنِّسَآءِ﴾[النساء: ۱۲۷] . یعنی مردم از تو درباره زنان میپرسند.
عایشه میگوید: خداوند در ادامه آیه میفرماید: ﴿وَتَرۡغَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ﴾[النساء: ۱۲۷] . یعنی میخواهید آنان را نكاح كنید. منظور آیه این است: كسانی كه میخواهند با یتیمانی كه از مال و جمال اندكی برخوردارند، ازدواج كنند با وجودی كه به آنان، علاقهای ندارند، از این كار، منع شدهاند مگر اینكه در مورد آنان، عدالت را رعایت كنند».