۱۶- چگونگی نشستن در تشهد
شایسته است که در نشستن برای خواندن تشهد سنتهای زیر مراعات شود:
الف- دستها را بگونهای بگذارد که در احادیث زیر بیان میشود:
۱- از ابن عمر روایت شده است که: «پیامبرصهر و قت برای تشهد مینشست: دست چپ را بر زانوی چپ و دست راست را بر زانوی راست مینهاد و با انگشتان دست راست صورتی شبیه به ٥٣ (انگشتان را جمع کرده و میبست و انگشت شصت را بر مفصل و سطی انگشت سبابه مینهاد) را میساخت و انگشت سبابه را بحال اشاره نگه میداشت». و در روایت دیگر همه انگشتان را جمع میکرد و انگشت پهلوی شست را بحال اشاره نگه میداشت (مآلا یکی است) بروایت مسلم.
۲- وائل بن حجر گفته است: «پیامبرصکف دست چپ را بر ران و زانوی چپ خود و آرنج راست را بر ران راست مینهاد، سپس انگشتان (راست) را جمع میکرد و حلقهای میساخت». و بروایت دیگر: «با انگشت میانه و شسث حلقهای میساخت و با انگشت سبابه اشاره میکرد. سپس انگشتش را بلند نموده دعا میکرد». بروایت احمد. بیهقی گفته است: مراد اشاره کردن با آن است نه پیوسته تکان دادن آن، تا با روایت ابن الزبیر موافق باشد: «پیامبرصچون دعا میکرد با انگشتش اشاره میکرد و آن را تکان نمیداد». بروایت ابوداود با اسناد صحیح و نووی هم آن را ذکر کرده است.
۳- از زبیر روایت شده که گفته است: «چون پیامبرصدر تشهد مینشست دست راست را بر ران راست و دست چپ را بر ران چپ خود مینهاد و با انگشت سبابه اشاره میکرد و پیوسته بدان انگشت در حال اشاره خیره میشد». بروایت احمد و مسلم و نسائی. در این حدیث تنها به نهادن دست راست بر ران و اشاره کردن با انگشت سبابه آن اکتفا شده و از بستن انگشتان ذکری نشده است. و در آن آمده است که نمازگزار نگاه خود را به انگشت سبابه (مسبحه) قطع نکند. این سه کیفیت صحیح است و بهر کدام میتوان عمل نمود.
ب- سنت است که سبابه راست را با انحنای کمی و بحالت اشاره نگه دارد، تا اینکه سلام میدهد:
از نمیر خزاعی روایت است که: «من پیامبرصرا در نماز دیدم که نشسته بود و بازوی راست را بر ران راست نهاده و انگشت سبابه را با انحنای اندکی بلند کرده و دعا میکرد». بروایت احمد و ابوداود و نسائی و ابن ماجه و ابن خزیمه با اسناد «جید». انس بن مالک گفته است: «پیامبرصاز کنار سعد گذشت که با بلند کردن دو انگشت دعا میکرد، فرمود: «احد یا سعد»«با یک انگشت ای سعد». بروایت احمد و ابوداود و نسائی و حاکم.
از ابن عباس پرسیدند درباره کسی که دعا میکند و انگشت خود را بلند میکند؟ گفت: (نشانه) اخلاص است. انس بن مالک گفت: (نشانه) تضرع و زاری است. مجاهد گفته است: آن مرگ شیطان (و خنثی ساختن و سوسه شیطان) است. رای امام شافعی بر آنست که یکبار بوقت گفتن: «الا الله» در تشهد آن انگشت را بحال اشاره بلند کند. و به رای حنفیها بوقت گفتن: «لا» آن را بلند کرده و بوقت گفتن: «الا الله» آن را پایین آورد. و مالکیها آن را به راست و به چپ حرکت میدهند تا اینکه نماز تمام میشود. و حنبلیها آن را بوقت ذکر «الله» بعنوان اشاره به توحید بلند میکنند و آن را حرکت نمیدهند.
ج- در تشهد اول «افتراش» - (پای چپ را گستراندن و روی آن نشستن و پای راست را نصب کردن بگونهای که انگشتهای آن رو به قبله باشد) و در تشهد دوم «تورک» = (نصب کردن پای راست بحالت اول و دراز کشیدن پای چپ زیر پای راست و نهادن نشیمنگاه بر زمین) سنت است.
در حدیث ابوحمید درباره چگونگی نماز پیامبرصآمده است که: «چون برای تشهد اول مینشت بر پای چپ مینشست و پای راست را نصب مینمود، و چون برای تشهد دوم مینشست، پای چپ را پیش مینهاد و پای راست را نصب میکرد و بر نشیمنگاه مینشست». بروایت بخاری.