فقه السنه

حکم صادر کردن بر مبنای سوگند و شاهد

هرگاه مدعی برای ادعای خویش جز یک شاهد نداشت‌، در این صورت برابر گواهی آن شاهد و قسم خوردن مدعی حکم صادر می‌شود.

چون دارقطنی از عمرو بن شعیب بروایت از پدرش و جدش آورده است که پیامبرصبا دوشاهد حکم بحق کرده است و اگر طرف دو شاهد می‌آورد حق خود را می‌گرفت و اگر طرف یک شاهد می‌آورد، همراه شاهدش قسم می‌خورد و با یک شاهد و قسم مدعی‌، در همه حقوق جز در حدود و قصاص حکم می‌کرد. برخی از علما حکم دادن با یک شاهد و قسم را اختصاص بقضایای مالی و متعلقات. آن داده‌اند (‌احادیث مربوط به قضاوت و حکم دادن بیک شاهد همراه با سوگند مدعی را بیست و چند شخصی از پیامبرصروایت کرده‌اند).

امام شافعی ‌گفته است‌، حکم دادن برابر یک شاهد و قسم مدعی با ظاهر قرآن مخالفتی ندارد، چون ظاهر قرآن منع نمی‌کند که به کم‌تر از نص حکم صادر شود. و ابوبکر و علی و عمر بن عبدالعزیز و جمهور سلف و خلف از جمله مالک و یارانش و شافعی و پیروانش و احمد و اسحاق و ابوعبید و ابوثور و داود بدان حکم کرده‌اند و این مطلب را نمی‌توان مخالفت ‌کرد.

لیکن حنفیه و اوزاعی و زید بن علی و زهری و نخعی و ابن شبرمه با آن مخالفت کرده‌ و گفته‌اند هرگز برابر گواهی یک شاهد و سوگند مدعی‌، حکم داده نمی‌شود. و احادیث و ارده در این باره‌، حجت است بر علیه آنان‌.