اسیران جنگی
قسم دوم از غنایم:
اسیران جنگی نیز از جمله غنایم میباشند و آنان دو دسته هستند: قسم اول: زنان و کودکان قسم دوم: مردان بالغ جنگجو ازکفار و قتی که زنده بدست مسلمانان بیفتند که اسلام حق را بحاکم و رهبر می‌دهد، که با مردان جنگجوی اسیر برابر مصلحت مسلمین رفتار کند و از آزاد کردن آن‌ها و بر آن‌ها منت نهادن یا از آنان فدیه‌گرفتن و آزادی در برابر فدیه و یا کشتن آن‌ها، هرکدام را اصلح و انفع بداند، آن را انجام دهد. منت نهادن بر آن‌ها یعنی آنان را مجانی آزاد کند. فدیه گاهی با مال است یعنی در قبال آزادی خود، باید مالی پرداخت کنند. و گاهی فدیه عبارت است از آزادی اسیران مسلمان در برابر آزادی آن‌ها. در جنگ بدر اسیران در برابر فدیه مالی آزاد شدند و در حدیث و روایت صحیح آمده است، که پیامبرصدو نفر یاران اسیر خود را با یک نفر ازمشرکان بنی‌عقیل معاوضه کرد، که احمد آن را روایت کرده و ترمذی آن را صحیح دانسته است.
خداوند می‌فرماید: ﴿فَإِذَا لَقِیتُمُ ٱلَّذِینَ كَفَرُواْ فَضَرۡبَ ٱلرِّقَابِ حَتَّىٰٓ إِذَآ أَثۡخَنتُمُوهُمۡ فَشُدُّواْ ٱلۡوَثَاقَ فَإِمَّا مَنَّۢا بَعۡدُ وَإِمَّا فِدَآءً حَتَّىٰ تَضَعَ ٱلۡحَرۡبُ أَوۡزَارَهَاۚ﴾[محمد: ۴]. «هرگاه در میدان کارزار و جنگ با کافران روبرو شدید گردن‌هایشان را بزنید و همچنان ادامه دهید تا به اندازه‌کافی دشمن را درهم بکوبید و درکشتن آن‌ها مبالغه کنید، در این هنگام اسیران دشمن را محکم ببندید، سپس یا بر آن‌ها منت بگذارند و آزادشان کنید یا در برابر آزادی از آن‌ها فدیه بگیرید و این و ضع ادامه یابد تا جنگ بار سنگین خود را بر زمین نهد...».
مسلم از انس روایت کرده است که پیامبرصاسیرانی که‌گرفته بود هشتاد نفر بودند آزادشان کرد، در حالیکه آنان از کوه‌های تنعیم بر پیامبرصو یارانش فرود آمده بودند، تا بهنگام نماز صبح آنان را بکشند و دراین باره آیه زیر نازل شد ﴿وَهُوَ ٱلَّذِی كَفَّ أَیۡدِیَهُمۡ عَنكُمۡ وَأَیۡدِیَكُمۡ عَنۡهُم بِبَطۡنِ مَكَّةَ مِنۢ بَعۡدِ أَنۡ أَظۡفَرَكُمۡ عَلَیۡهِمۡۚ﴾[الفتح: ۲۴]. «تنها او است کسی که دست آنان را از شما بازداشت و دست شما را از آنان باز داشت در دره مکه بعد از آنکه شما را بر آنان پیروز گردانید».
و درفتح مکه به اهل مکه گفتند: «اذهبوا فأنتم الطلقاء»«بروید شما آزاد هستید». برای امام جایز است که هرگاه مصلحت تقاضا کند، اسیران را بکشد. همانگونه که به اثبات رسیده است که پیامبرصدستور داد که نضر بن حارث و عقبه بن معیط در روز جنگ بدر و ابو عزه جمحی را در روز جنگ اُ‌حد بکشند. و در این باره خدا می‌فرماید: ﴿مَا كَانَ لِنَبِیٍّ أَن یَكُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ یُثۡخِنَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ﴾[الأنفال: ۶۷]. «برای پیامبرص شایسته نیست که اسیران داشته باشد تا اینکه کفر را ریشه‌کن سازد... ».و این مذهب جمهور علماء است که امام و رهبر می‌تواند یکی از سه راه قبلی را انتخاب کند. حسن بصری و عطاء گفته‌اند اسیر کشته نمی‌شود بلکه یا مجاناً آزاد می‌شود یا از او فدیه آزادی گرفته می‌شود. زهری و مجاهد و گروهی از علماء گفته‌اند بهیچ و جه‌گرفتن فدیه از اسیران کافر جایز نیست و مالک‌گفته است آزادی بدون فدیه و بهای آزادی جایز نیست و علمای حنفی‌گفته‌اند منت نهادن با اخذ فدیه و غیرفدیه جایز نیست.