رفتار با برده
براستی اسلام برای بردگان احترام قائل است و با آنان به نیکوئی رفتارمی‌کند و برایشان آغوش مهرگشوده و بدانان اهانت و خواری ننموده است و در موارد زیر این مطلب بوضوح بچشم می‌خورد:
۱- نسبت بدانان بسیار سفارش‌کرده است از جمله:
﴿۞وَٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَیۡٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَیۡنِ إِحۡسَٰنٗا وَبِذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡیَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِینِ وَٱلۡجَارِ ذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡجَارِ ٱلۡجُنُبِ وَٱلصَّاحِبِ بِٱلۡجَنۢبِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِیلِ وَمَا مَلَكَتۡ أَیۡمَٰنُكُمۡۗ﴾[النساء: ۳۶].«خدای یگانه را پرستش‌کنید و چیزی و کسی را برای او شریک و انباز قرار ندهید و نسبت بوالدین و خویشاوندان و یتیمان و فقیران و بینوایان و همسایه نزدیک و دور و رفیق هم پهلو خواه زن و همسر یا رفیق در سفر و راهگذر بازمانده از سفر و به بردگان که دست راست شما آنان را تصاحب‌کرده است نسبت بهمه آن‌ها خوبی و نیکی‌کنید».
از علی÷ روایت است که گفت: پیامبرصمی‌گفت: «اتقوا الله فیما ملكت أیمانكم» «درباره بردگانی که تصاحب می‌کنید تقوای خدا پیشه‌کنید».
۲- اسلام نهی‌کرده است که بردگان بنامی یا اسمی خوانده شوند، که دلالت بر تحقیر و خواری آنان‌کند، چون پیامبرصگفت: «لا یقل أحدكم عبدی أو أمتی ولیقل فتای وفتاتی، وغلامی» «هیچکس از شما نگوید بنده یا کنیز من بلکه بگوید پسر جوان یا دختر جوانم یا جوان من».
۳- اسلام دستور داده است که خوراک و پوشاک مالک و مملوک و برده و اربابش یکی باشد. ابن عمر گوید: پیامبرصگفت: «خولكم إخوانكم جعلهم الله تحت أیدیكم، فمن كان أخوه تحت یده فلیطعمه مما یأكل، ولیلبسه مما یلبس، ولا تكلفوهم ما یغلبهم فإن كلفتموهم ما یغلبهم فأعینوهم» «خادمان شما برادران شما هستندکه خداوند آنان را زیر دست شما قرارداده است پس هرکس برادرش که همنوع او است زیر دست و خادم او باشد از غذایی که می‌خورد باو بدهد و از لباسی که خود می‌پوشد باو بپوشاند و آنان را بکارهائی مکلف نکنید که آنان را بسختی اندازد و از عهده‌اش برنیایند و اگر چنین‌کاری‌کردید خودتان آنان را کمک‌کنید تا از عهده‌اش برآیند».
۴- اسلام نهی‌کرده است از اینکه بندگان مورد ظلم و آزار و شکنجه قرارگیرند. از ابن عمر روایت شده که پیامبرصگفت: «من لطم مملوكه أو ضربه فكفارته عتقه» «هر کس بنده مملوک خویش را سیلی یا کتک بزند کفاره و تاوان این گناه او آزاد کردن او است». ابومسعود انصاری گفت: در حالی که من غلام خود را می‌زدم بناگاه صدایی از پشت سر خود شنیدم و دیدم که پیامبرصاست می‌گوید: «اعلم أبا مسعود أن الله أقدر علیك منك على هذا الغلام» «بدان ای ابو مسعود خداوند بر تو بیشتر قدرت دارد تا شما بر این غلام و خادمت».
ابومسعود می‌گوید گفتم: «او در راه خداوند آزاد است». حضرت گفت: «ان لم تفعل لمستك النار»«اگر این کار را نمی‌کردی بآتش دوزخ می‌سوختی». و اسلام این حق را به قاضی و حاکم داده است که هرگاه تشخیص داد ارباب با برده و بنده و غلامش رفتارسخت و ناهنجاری دارد، آن بنده را آزاد کند و بآزادی وی حکم صادر کند.
۵- اسلام ار‌بابان بندگان را به تعلیم و تادیب بندگان خود خوانده است. پیامبرصگفت: «من كانت له جاریة فعلمها، وأحسن إلیها وتزوجها، كان له أجران فی الحیاة وفی الاخرى. أجر بالنكاح والتعلیم، وأجر بالعتق» «هرکس کنیزی داشته باشد و او را تعلیم دهد و به وی رفتارنیکو داشته باشد و با او تزویج کند و به همسری خویش درآورد، او دو پاداش و مزد خواهد داشت یکی مزد و پاداش دنیوی و دیگری مزد و پاداش اخروی مزد و پاداشی برای انکاح و ازدواج و تعلیم وی و مزدی برای آزاد ساختنش».