ارکان روزه
روزه دارای دو رکن اساسی است که حقیقت آن را تشکیل می‌دهد:
۱- خویشتن داری از مفطرات (چیزهایی که روزه را باطل می‌کند) از زمان طلوع فجر صادق تا غروب خورشید. چون خداوند می‌فرماید: ﴿فَٱلۡـَٰٔنَ بَٰشِرُوهُنَّ وَٱبۡتَغُواْ مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ حَتَّىٰ یَتَبَیَّنَ لَكُمُ ٱلۡخَیۡطُ ٱلۡأَبۡیَضُ مِنَ ٱلۡخَیۡطِ ٱلۡأَسۡوَدِ مِنَ ٱلۡفَجۡرِۖ ثُمَّ أَتِمُّواْ ٱلصِّیَامَ إِلَى ٱلَّیۡلِۚ﴾[البقرة: ۱۸۷]. «حالا که معاشرت با همسرانتان بعد از افطار برایتان حلال شده است، با آنان معاشرت کنید و بدنبال آن چیزی باشید و آنچیزی را طلب کنید، که خداوند بمقتضای فطرت برایتان مقدور کرده است و بمقتضای سرشت انسانی از آن بی‌نیاز نیستید، و بخورید و بیاشامید، تا آنزمان که سپیده صبح از سیاهی شب آشکار و مشخص می‌شود، سپس بعد از آن، روزه را تا شب باتمام برسانید».مراد دراین آیه از خیطه ابیض و خیط اسود، سپیده صبح و سیاهی شب است. از بخاری و مسلم روایت شده است که عدی بن حاتم گفت: بهنگام نزول آیه فوق، یک عقال سفید و یک عقال سیاه را زیر بالش و متکای خویش نهادم و شب بدانها می‌نگریستم که برایم مشخص نمی‌گردید. فردایش پیش پیامبرصرفتم و آن را برایش نقل‌کردم که فرمود: مراد سپیده صبح و سیاهی شب است.
۲- نیت: خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ﴾[البینة: ۵]. «بدانان دستور داده نشده است مگر اینکه خداوند را خالصانه و با اخلاص نیت پرستش کنند».و پیامبرصمی‌فرماید: «إنما الاعمال بالنیات، وإنما لكل امرئ ما نوى»«بیگمان هرکاری توام با نیت ارزش پیدا می‌کند و بهرکس، آنچیزی می‌رسد که نیت آن را کرده است». و لازم و و اجب است که نیت کردن روزه، پیش از طلوع فجر برای هریکی از شبهای رمضان صورت می‌گیرد.
زیرا حفصه ام المومنین گفت: پیامبرصفرمود: «من لم یجمع الصیام قبل الفجر، فلاصیام له». «هرکس پیش از سپیده صبح ، نیت و تصمیم روزه گرفتن را نداشته باشد، روزه‌اش صحیح نیست». امام احمد و صاحبان سنن، آن را روایت کرده و ابن خزیمه و ابن حبان آن را «صحیح« دانستهاند. در هرجزئی از شب نیت و قصد روزه کند، صحیح است و تلفظ بدان شرط نیست چون نیت یک عمل قلبی است و زبان در آن دخالتی ندارد، چون حقیقت نیت آنست که بمنظور امتثال و اجرای فرمان خداوند و طلب رضای او، قصد و نیت انجام کاری کرده شود. بنابراین، هرکس شب برای خوردن سحری و با قصد و نیت روزه گرفتن و تقرب بخداوند، بیدارشود و بعد از آن امساک‌کند، در حقیقت او نیت صحیح بجای آورده است، و هرکس در طی روز از انجام کارهای مبطل روزه، خودداری کند و بخاطر خدا اینکار را انجام دهد، او نیز نیت و قصد شرعی را بجای آورده است، اگرچه سحری نیز نخورده باشد. بسیاری از فقها می‌گویند نیت روزه سنت و داوطلبانه اگر در روز نیز صورت گیرد صحیح است، مشروط برآنکه چیزی نخورده باشد. حضرت عایشه گفته است: روزی پیامبرصبحجره من آمد و گفت: «هل عندكم شئ؟»«آیا چیزی داریم بخوریم؟» گفتیم: نخیر. او فرمود: «فإنی صائم»«بنابراین من روزه‌ام». بروایت مسلم و ابوداود.
حنفی‌ها می‌گویند و قتی نیت روزه سنت در روز صحیح است، که پیش اززوال خورشید از خط استوا صورت‌گیرد و قول مشهور امام شافعی نیز چنین است. و از ظاهر سخن ابن مسعود و امام احمد بر میآید که نیت روزه سنت پیش از زوال و بعد از زوال هردو جایز است.