از بابت زکات اموال باید جنس و نوع خوب و پاکیزه آن را داد
خداوند دستور داده است که زکات دهنده نوع خوب مالش را بعنوان زکات بدهد و نهیکرده است از اینکه نوع بد و غیر مرغوب آن را بدهد: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَیِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ وَمِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِۖ وَلَا تَیَمَّمُواْ ٱلۡخَبِیثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ وَلَسۡتُم بَِٔاخِذِیهِ إِلَّآ أَن تُغۡمِضُواْ فِیهِۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ٢٦٧﴾[البقرة: ۲۶۷]. «ایکسانی که ایمان آوردهاید از نیکوترین و پاکیزهترین چیزی که کسب کردهاید انفاق و احسان کنید - زکات بدهید - و از آن چیزهایی که برای شما از زمین رویاندهایم، از بهترین آنها زکات بدهید، و هرگز قصد نکنیدکه مال آلوده و نامرغوب را بعنوان زکات بدهید، در حالیکه اگر خودتان از کسی بستانکار باشید، مال معیوب و نامرغوب را قبول نمیکنید مگر اینکه ناچار باشید و چشم پوشیکنید. و بدانید که خداوند بینیاز و ستودنی است و نتیجه انفاق و زکات به خود شما عاید میشود».
ابوداود و نسائی و دیگران از سهل بن حنیف و او از پدرش روایتکردهاند که گفته است: «پیامبرصنهی فرمود از اینکه «جعرور» و «حبیق« را که دو نوع خرمای نامرغوب هستند، بعنوان زکات پرداختگردند». مردم معمولا بدترین نوع میوهها را بعنوان زکات و صدقه میدادندکه از این کار منع شدند و آیه: ﴿وَلَا تَیَمَّمُواْ ٱلۡخَبِیثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ﴾[البقرة: ۲۶۷]. درباره ما جماعت انصار نازل شده است: ما دارای نخلستان بودیم و خوشههایی از خرما را به مسجد میآوردیم و آویزان میکردیم و اهل صفه که فقرای مهاجرین بودند و خوراکی و طعامی نداشتند با عصای خود بدان خوشهها میزدند که خرمایکال و نارس و رسیده آن فرو میافتاد و میخوردند. و در میان ما کسانی بودند که به عمل خیررغبت نداشتند لذا خوشههایی میآوردند که خرمای آن بسیار پست و کال و نارس و بـد و شکسته بود و آنها را در مسجد آویزان میکردند که خداوند این آیه: ﴿وَلَا تَیَمَّمُواْ ٱلۡخَبِیثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ﴾[البقرة: ۲۶۷]. را نازل فرمود. و گفت: اگر یکی از شما مانند آن خرمائی که آورده است به وی داده شود، نمیپذیرد، مگر اینکه چارهای نداشته و شرم و آزرم مانع ردکردن آن باشد. براء گوید: از این به بعد هرکس از پاکیزهترین چیزی که داشت میآورد». ترمذی آن را روایتکرده و گفته است: این روایت «حسن، صحیح، غریب« است.
شوکانیگفته است: از این روایت بر میآید که برای مالک روا نیست بجای جنس خوبی که زکات در آن و اجب شده است جنس غیر مرغوب آن را بعنوان زکات بدهد. این مطلب درباره خرما تصریح شده و چیزهای دیگری که زکات در آنها و اجب میشود، بر آن قیاس میگردند و عامل زکات و گیرنده آن نیز نباید آن را قبول کند.