آیا خلع طلاق است یا فسخ نکاح؟
با توجه بگفته پیامبرص: «خذ الحدیقة وطلقها تطلیقة» «باغ را از او بگیر و او را یک طلاق ده» جمهور علما برآنند که خلع طلاق بائن است. زیرا فسخ آنست که مقتضی فراق و جدائی باشد و شوهر در آن اختیاری نداشته باشد و حال آنکه در خلع شوهر اختیار دارد پس خلع فسخ نیست.
بعضی از علما ازجمله امام احمد و داود از فقهاء و ابن عباس و عثمان بن عفان و ابن عمراز اصحاب بر آن رای هستندکه خلع فسخ نکاح است چون خداوند در قرآن فرموده است: ﴿ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِۖ﴾[البقرة: ۲۲۹]. و بدنبال آن از فدیه دادن زن سخن‌گفته است سپس بدنبال آن می‌فرماید: ﴿فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوۡجًا غَیۡرَهُۥۗ﴾[البقرة: ۲۳۰]. چنانچه فدیه دادن زن - خلع -نیز طلاق باشد پس طلاقی که زن بعد از آن برای شوهرش حلال نخواهد بود، مگر اینکه شوهر دیگری اختیارکند و پس از طلاق دادن او و بعد از انقضای عده مجددا با وی عقد نکاح بندد، طلاق چهارم خواهد بود نه طلاق سوم و حال آنکه چنین نیست.
این دسته‌گویند فسخ با تراضی طرفین جایزاست همانگونه که درفسخ بیع پیش میآید.
ابن القیم می‌گوید: چیزی که بر آن دلالت داردکه خلع طلاق نیست اینست که طلاق بعد از همبستری، اگر تعداد سه طلاق تمام نشده باشد، سه حکم بر آن مترتب میگردد، که هیچکدام برخلع مترتب نمی‌شود، چنانچه خلع طلاق می‌بود این احکام بر آن نیزمترتب می‌شد و حال آنکه نیست:
اول: پس از طلاق شوهر می‌تواند بزن خود مراجعت کند.
دوم: طلاق موجب‌کاهش عدد سه طلاقه است چنانچه سه طلاقه تمام شود نکاح مجدد زن برای شوهرش تنها و قتی جایزمی‌باشدکه زن شوهر دیگری اختیار کند و با وی همبستر شود.
سوم: عده طلاق سه طهریا سه حیض است.
برابر نص صریح و به اجماع ثابت شده است که در خلع رجوع بزن صحیح نیست. و برابر سنت و اقوال اصحاب ثابت شده است، که عده خلع تنها یک بارحیص است .
و برابرنص صریح ثابت شده است که خلع بعد ازدو طلاقه شدن زن جایز است و شوهر می‌تواند بعد از خلع او را سومین طلاق نیز بگوید، چنانچه خلع طلاق می‌بود دیگر بعد از آن شوهرنمی‌توانست زن را، سومین طلاق بگوید. پس معلوم گشت که خلع طلاق نیست.
نتیجه این خلاف اینست:گروهی که خلع را طلاق می‌داند، آن را طلاق بائن بحساب می‌آورد، پس اگر خلع بعد از دو طلاقه باشد، نکاح مجدد بدون محلل جایز نمی‌باشد -وگروهی که خلع را فسخ می‌داند آن را طلاق بحساب نمی‌آورد، بنابر این کسی که زن خود را بعد از دو طلاقه خلع‌کند، سپس پشیمان شود می‌تواند بدون محلل با زنش مجدداً ازدواج‌کند و نیازی به محلل نیست چون او تنها دو طلاق را قبلاگفته است و خلع لغو و پوچ است و از نظر کاهش عدد طلاق تاثیری ندارد. در حالیکه بقول‌کسانی که خلع را طلاق می‌دانند اگر خلع بعد از دو طلاق باشد تعداد سه طلاقه‌کامل می‌شود و نکاح مجدد نیاز به محلل دارد.