مبنای قسم‌ها و سوگندها بر عرف و نیت استوار است
کار سوگندها برعرف و عادات رایجه مردم است نه بر معانی لغوی و نه بر اصطلاحات شرعی، پس اگر کسی سوگند خورد که گوشت نخورد و ماهی خورد، قسمش شکسته نشده است و خلاف مقتضای سوگند خود رفتارنکرده است اگرچه خداوند ماهی را نیزگوشت نام نهاده است، مگر اینکه شخص مرادش از گوشت، ماهی نیز بوده باشد، یا اینکه در عرف قوم او معمولا گوشت را بر ماهی نیز اطلاق کنند.
اگر کسی برچیزی قسم خورد و توریه کرد و در نیت و قصد خود، چیزی دیگر اراده کرده باشد، نیت و قصد او معتبر است، نه الفاظش. مگر اینکه دیگری او را بر چیزی سوگند دهدکه دراین صورت نیت او معتبرنیست، بلکه نیت و قصد قسم دهنده معتبر است، اگر چنین نباشد سوگند در دادگاه و داوری سودی نخواهد
داشت. نووی گفته است: در همه احوال در سوگند نیت کسی که سوگند می‌خورد معتبر است، مگر و قتی که قاضی‌کسی را سوگند دهد یا نایب او دردعوی که بر وی و ارد شده است، دراین صورت نیت قاضی و نایب او معتبر است و دراین صورت توریه صحیح نیست و در احوال دیگر توریه صحیح است و گناهکار نمی‌شود و قسمش شکسته نمی‌شود. اگر چه برای امر باطلی و حرام باشد. دلیل بر اینکه در سوگند خوردن نیت‌کسی که قسم می‌خورد معتبر است، مگر اینکه دیگری او را قسم دهد روایتی است از ابوداود و ابن ماجه بنقل از سوید بن حنظله که گفت: ما بقصد دیدار پیامبرصبیرون رفتیم و و ائل بن حجر با ما بود و یکی از دشمنانش او را گرفت و مردم پرهیز داشتند از اینکه قسم بخورند و من قسم خوردم که او برادر من است و و ائل نیست، لذا او را رها کرد، سپس بخدمت پیامبرصرفتیم و بوی خبر دادم که همراهان پرهیز داشتند از اینکه قسم بخورند و من قسم خوردم که او برادر من است. پیامبرصگفت: تو راستی را گفتی: «المسلم أخو المسلم»«مسلمان برادر مسلمان است». و دلیل بر اینکه هرگاه کسی را قسم بدهند نیت قسم دهنده معتبر است، روایتی است که مسلم و ابوداود و ترمذی از ابوهریره روایت کرده‌اند که پیامبرصگفت: «الیمین على نیة المستحلف»«در سوگند دادن نیت قسم دهنده معتبر است». و در روایتی دیگر آمده است: «یمینك على ما یصدقك علیه صاحبك»«سوگند خوردن تو بر چیزی معتبراست که صاحب و رفیق تو تو را بر آن تصدیق کند». و مراد از صاحب کسی است که طرف دعوی است و او را قسم می‌دهد.