فقه السنه

تبرئه از بدهی نفقه و عوض پذیری آن

هرگاه نفقه‌ای که زن استحقاق دریافت آن را پیدا می‌کند، از زمانی که شوهر بدون عذر شرعی از پرداخت آن امتناع می‌ورزد بصورت دین صحیح و ثابت در ذمه شوهر درمی‌آید، پس زن می‌تواند شوهررا از پرداخت همه آن یا از پرداخت بعضی از آن معاف نماید و او را تبرئه‌کند و لیکن نمی‌تواند او را از پرداخت نفقه آینده معاف و تبرئه‌کند، چون هنوز بصورت بدهی ثابت درنیامده است و تبر‌ئه برای بدهی ثابت است‌. لیکن اگر نفقه بصورت ماهانه یا سالانه و امثال آن معین شده بود، زن می‌تواند نسبت بیک ماه آینده یا یک سال آینده شوهر را تبرئه و معاف‌کند. چنانچه نفقه بصورت بدهی صحیح و ثابت اعتبارگردد، جز با پرداخت یا تبرئه از عهده و ذمه شوهر ساقط نمی‌شود، پس چنانچه شوهر نیز بدهی و دینی در ذمه همسرش داشته باشد و یکی ازآنها خواست که این بدهی‌ها را معاوضه‌کنند و بجای همدیگری بگذارند و یکی خواست در برابر طلبش از بدهیش معاف‌گردد،چون هردو بدهی دویک مرتبه هستند، این عمل صحیح است و به وی جواب مثبت داده می‌شود. علمای حنابله را در این باره رای خاصی است که می‌گویند فرق است بین اینکه زن ثروتمند باشد یا فقیرباشد، اگر زن ثروتمند باشد شوهر می‌تواند طلب خود را از او را بجای نفقه منظور نماید. چون بدهکار می‌تواند بدهی خویش را از اموال خود بازپرداخت‌کند و نفقه او مال او است اما اگر زن تنگ دست و فقیر باشد شوهر نمی‌تواند طلب خود را از او بجای نفقه منظور نماید، چون پرداخت دین و بدهی و قتی و اجب است که بدهکار چیزی اضافه بر قوت و معیشت خود، داشته باشد و دراین صورت طلب شوهر اضافه بر معیشت او نیست و خداوند دستور داده است که به بدهکار تنک دست‌، مهلت داده شود تا و قتی که برایش‌ گشایش و فراخی پیش می‌آید که می‌فرماید: ﴿وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَیْسَرَةٍ...﴾[البقرة:۲۸۰]. «‌هرگاه بدهکار در سختی و تنگی معیشت و فقر باشد، به وی مهلت داده می‌شود تا زمانی که گشایش و فراخی برای او پیش می‌آید»‌.پس و اجب است که شوهربرای پرداخت طلب و دین خود به همسرش مهلت بدهد و نفقه او را پرداخت کند.