۲- عقد ذمه یا بستن پیمان ذمه و حمایت
ذمه عبارت است از پیمان و امانتنامه و عقد ذمه آنست که حکم اسلامی یا نائب او با بعضی از اهلکتاب یا با غیرآنان ازکفار پیمان میبندد که کفرشان را نگه دارند و بموجب عقد ذمه بدانان اجازه بدهدکه بر دینشان باقی بمانند بدو شرط:
شرط اول: احکام حکومت اسلامی و احکام اسلامی را فی الجمله بپذیرند و آنها را مراعات کنند.
شرط دوم: جزیه و سرانه و خراج بپردازند.
این عقد بر شخصی که آن را بسته است، مادام که زنده باشد و بر ذریت و نسل بعد از او نیز قابل اجرا و ساری باشد و دلیل اجرای این عقد قول خدا است که میفرماید:
﴿قَٰتِلُواْ ٱلَّذِینَ لَا یُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَلَا بِٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَلَا یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَلَا یَدِینُونَ دِینَ ٱلۡحَقِّ مِنَ ٱلَّذِینَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ حَتَّىٰ یُعۡطُواْ ٱلۡجِزۡیَةَ عَن یَدٖ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ٢٩﴾[التوبة: ۲۹]. «بکسانی از اهلکتاب که بخدا و روز رستاخیز ایمان نمیآورند، و آنچه را که خداوند و رسولش حرامکردهاند، حرام نمیشمرند و آیین حق را نمیپذیرند، پیکار کنید و با آنان بجنگید تا زمانی که بدست خویش جزیه میدهند در حالیکه تسلیم شده و با خضوع کامل هستند و منقادند».
بخاری روایت کرده که مغیره در روز جنگ نهاوند گفت: پیامبرمان بما دستور داده است که با شما بجنگیم تا زمانی که خدای یگانه را پرستشکنید یا جزیه پرداختکنید. و این عقد دائمی است و محدود بوقت معینی نیست، مادام که کاری صورت نگیردکه آن را نقضکند.