گریه بر میت
باجماع علما،گریه بر مرده اگر همراه با شیون و زاری و داد و هوار نباشد جایز است. در حدیث صحیح آمده است که پیامبرصگفت: «إن الله لا یعذب بدمع العین ولا بحزن القلب، ولكن یعذب بهذا أو یرحم وأشار إلى لسانه.» «خداوند کسی را بخاطر اشک چشم و اندوه قلب نمیآزارد و عذاب نمیدهد، بلکه عذاب یا رحمت بزبان مربوط میگردد یعنی زبان است که باعث عذاب یا رحمت الهی میشود». پیامبرصخود بهنگام مرگ پسرش ابراهیم گریه نمود و فرمود: «إن العین تدمع، والقلب یحزن. ولا نقول إلا ما یرضی ربنا، وإنا بفراقك یا إبراهیم لمحزونون»«بیگمان چشم اشک میریزد و دل اندوهگین میشود و ما چیزی را نمیگوئیم مگراینکه خدای ما را راضی کند. بیگمان ما ای ابراهیم از فراق تو اندوهگین میباشیم». و پیامبرصبهنگام مرگ امیمه دخترفرزندش زینب نیزگریهکرد. سعد بن عباده به و یگفت: ای رسول خدا تو نیزگریه میکنی؟ مگر زبنب را از گریه منع نمیکنی؟گفت: «إنما هی رحمة فجعلها الله فی قلوب عباده، وإنما یرحم الله من عباده الرحماء»«این گریه رحمتی است که خدا درقلب بندگان خود قرارداده است و خداوند تنها به بندگان صاحب رحم و مهربان خود، رحم میکند و مهر میورزد». طبرانی از عبدالله بن زید روایت کرده است که اوگریه بدون نوحه و زاری را جایز دانسته است. اگر گریه توام با فریاد و نوحه باشد موجب رنج و درد و عذاب مرده خواهد شد.
از ابن عمر روایت است: و قتی که حضرت عمر ضربت خورد، بیهوشگردید، اطرافیان با صدای بلند بر و یگریستند. چون به هوش آمدگفت: مگرنمیدانیدکه پیامبرصفرموده است: «إن المیت لیعذب ببكاء الحی» «بیگمان گریه زندگان موجب عذاب مرده است».
از ابوموسی روایت استکهگفت: چون عمر بن خطاب مورد اصابت و اقع شد، صهیبگفت: «وا اخاه» عمر به و یگفت: ای صهیب مگر نمیدانی که پیامبرصفرموده است: «إن المیت لیعذب ببكاء الحی».
مغیره بن شعبهگفته است: من از پیامبرصشنیدهام که میگفت: «من نیح علیه فإنه یعذب بما نیح علیه» «کسی که بروی نوحه سرداده شود، آن نوحه موجب عذاب او خواهد شد». این احادیث در بخاری و مسلم آمده است. از این حدیثها بر میآید که مرده از گریه و زاری و فریاد افراد خانوادهاش ناراحت میگردد و بدش میآید. زیرا او صدایگریه آنان را میشنود و اعمال زندگان بزوی عرضه میگردد، نه اینکه بسببگریه و زاری زندگان، مرده مورد عقاب و عذاب قرار گیرد، زیرا به موجب نص قرآن هیچکسی بارگناه دیگری را بدوش نمیکشد.
ابن جریر از ابوهریره روایت کرد که گفته است: بیگمان اعمال و کردار شما بر خویشاوندان مرده شما عرضه میگردد. اگر کردار شما نیکو باشد، خوشحال میشوند و اگر کردار شما بد باشد، ناخشنود میگردند.احمد و ترمذی از انس روایت کردهاند که پیامبرصگفت: «إن أعمالكم تعرض على أقاربكم وعشائركم من الاموات، فإن كان خیرا استبشروا به، وإن كان غیر ذلك قالوا: اللهم لا تمتهم حتى تهدیهم كما هدیتنا».«بیگمان اعمال شما بر خویشاوندان و افراد عشیره مرده شما عرضه میگردد. اگراعمال شما نیک باشد، خوشحال میشوند و اگر اعمال شما بد باشد، میگویند: خداوندا او را نمیران تا اینکه او را مثل ما هدایتش میکنی». ازنعمان بن بشیرروایت است که عبدالله بن رواحه بیهوش شده بود و خواهرش «عمره» بر وی میگریست و صفاتی را برای اوبرمیشمرد. همین که عبدالله به هوش آمد گفت: ای خواهر هر صفتی که به من نسبت میدادی، به من میگفتند آیا تو چنین هستی؟.
بخاری این خبر را روایت کرده است.