چگونگی و کیفیت غسل میت
واجب است که یکبار تمام بدن مرده شسته شود و غسل داده شود و یکبار کافی است اگرچه جنب یا قاعده نیز بوده باشد.
مستحب است که مرده را بر جای مرتفعتر از سطح زمین نهاد، و جامه رااز تنش بیرون آورد، و با چیزی روی عورت او را بپوشانند، مگر اینکه بچه باشد. و بهنگام غسل دادن میت، نبایدکسانی حضورداشته باشند، مگر اینکه حضورآنان مورد نیاز باشد. غاسل باید شخص مورد اطمینان و درستکار و امین باشد، تا اگر چیزهای خوب و پسندیده را از میت مشاهده نمود، آن را در میان مردم بازگو کند، و اگر چیزهای بد و ناپسند را مشاهدهکرد، آنها را پنهان نماید.
ابن ماجه میگوید: پیامبرصگفته است:«لیغسل موتاكم المأمونون «غسل مردگان خود را به اشخاص امین و اگذارید». بر مردهشور و اجب است که نیت غسل میت کند، زیرا او مورد خطاب غسل قرار میگیرد، سپس مرده شور، باید با ملایمت روی شکم میت فشار و ارد کند، تا احیاناً مواد دفع شدنی، دفع شود و کثافات و آلودگی و چرک بدنش را برطرف نماید و کهنهای یاکیسهای بر دست خویش بپیچد و عورت میت را نیز شستشو دهد، چون دست زدن بر عورت دیگران، حرام است. سپس باید و ضوی میت را همچون و ضوی نماز بگیرد. چه پیامبرصگفت: «ابدأن بمیامنها ومواضع الوضوء منها» «از اندامهای طرف راست و اندام و ضوی میت غسل را شروع کنید». تا نشانه سفیدی اندامهای و ضوی میت تجدیدگردد. سپس خوب است که میت را سه باربا آب و صابون یا آب خالص غسل دهد و ازطرف راست شروعکند. اگر تشخیص داد، که با سه بار شستن پاک نمیشود، آن را به پنج بار یا هفت بار افزایش دهد. در خبر صحیح آمده است که پیامبرصگفت: «اغسلنها وترا: ثلاثا أو خمسا أو سبعا، أو أكثر من ذلك إن رأیتن» «او را طاق بشوئید: سه بار یا پنج بار یا هفت بار یا بیشتر اگر تشخیص دادیدکه مورد نیاز است».
ابن المنذر گفته است: در صورت نیاز باید بدانان اجازه دادکه دفعات شستشو را بیشتر کنند، مشروط بر اینکه طاق باشد. اگر میت زن باشد مستحباست که مرده شور مویهای او را بازکند و بشوید سپس آنها را مجدداً ببافد و درپشت سرش قراردهد. درحدیث ام عطیه آمده است که آنان (زنان غسل دهنده) موی سر دختر پیامبر را سه قسمتکرده و بافتند. من از او پرسیدم، آیا آنها را باز گردند و پس از شستن به سه قسمت بافتند؟ گفت: آری. درمتن مسلم ازقول ام عطیه آمده است که: ما مویهای او را درسه قسمت بافتیم که دوگیسوی طرفین و یکگیسوی پیشانی او بود. و درصحیح ابن حبان آمده است که پیامبرصدستوردادکه مویهای اورا در سهگیس ببافند... و قتی که غسل میت تمام شد لازم است با پارچهای تمیز خشک شود تاکفنهایش تروخیس نگردد و خوب است که چیزخوشبوئی روی آن نهاد. پیامبرصگفت: «إذا أجمرتم المیت فأوتروا»«هرگاه میت را با بوی خوش بخوردادید آن را طاق انجام دهید». بروایت بیهقی و الحاکم و ابن حبان که دو نفر اخیر آن را «صحیح« دانستهاند.
ابو و ائلگفته است: «علی بن ابیطالب مقداری مشک داشت که سفارش کرد جسد وی را با آن خوشبوکنند و گفت: آن مقدار باقمیانده مشکی است که جسد پیامبرصبا آن خوشبو شده است».
جمهور علما برآنند که گرفتن ناخن و کوتاه کردن موی سبیل یا زیرربغلی یا موی شرمگاه مردهکراهت دارد، و ابن حزم آن را جایز دانسته است.
علما اتفاق دارند بر اینکه اگر بعد از غسل و پیش از کفنکردن، چیز آلودهای از شکم مرده خارج شد، باید محل اصابت نجاست را شست و لی در اینکه آیا تجدید غسل لازم میباشد یا خیر، اختلاف است. بعضی گفتهاند طهارت مجدد لازم نیست و بعضی برآنند که و ضوی مجدد لازم است و برخی میگویند: اعاده غسل و اجب است. بیشترین چیزی که درباره کیفیت غسل میت مورد توجه علما قرار گرفته است حدیثی است که گروه محدثین آن را از ام عطیه روایت کردهاند که گفته است: و قتی که دخت پیامبرصو فاتکرده بود او بر ما و ارد شد و گفت: «اغسلنها ثلاثا، أو خمسا، أو أكثر من ذلك - إن رأیتن - بماء وسدر واجعلن فی الاخیرة كافورا، أو شیئا من كافور، فإذا فرغتن فآذننی فلما فرغن آذناه، فأعطانا حقوه فقال: أشعرنها إیاه»«او را سه بار یا پنج بار یا بیشتر با آب و سدربشوئید و آخرین بار او را با آب و کافور بشوئید. هرگاه او را غسل دادید مرا خبر کند. چون ما فارغ شدیم او را خبر کردیم. او لنگ خود را بما داد و گفت آن را به وی بپوشانید». دانشمندانگفتهاند: بدانجهتکافور بر تن مرده پاشیده میشودکه خوشبو و خنک کننده است و در تن مرده بسرعت نفوذ میکند و موجب استحکام بدن میت میگردد و جانوران موذی را از او میراند و مانع میشود که تن مرده بزودی متلاشیگردد. اگر کافور نباشد هر مادهای دیگر که این خواص را داشته باشد کافی است.