زکات درآمد مشاغل رسمی و کارهای آزاد
مشاغل و کارهائی که منبع درآمد اشخاص و اقع می‌شود، دو نوع میباشند:
۱- نوع اول، کار فکری و جسمی که شخص مستقیما آن را انجام می‌دهد، بدون اینکه در استخدام دیگران باشد، در این صورت درآمد او از راه حرفه و پیشه‌اش، حاصل میگردد مانند: پزشکی، مهندسی، و کالت، هنرمندی، خیاطی، نجاری و شغل‌های آزاد دیگر از این قبیل.
۲- نوع دوم، کارهای فکری و جسمانی که شخص انجام می‌دهد و در استخدام دیگران است، خواه دولت یا شرکت یا افراد باشد. در این صورت درآمد وی شکل حقوق و مزد و پاداش بخود می‌گیرد.
آیا از هردو نوع مشاغل بالا زکات و اجب است؟ و حدنصاب و مقدار آن چقدر است؟ و نظر فقه اسلامی در این باره چیست؟.
این‌ها سوالاتی است که امروز برای مسلمانان مطرح است و اینگونه درآمدها که گاهی بسیار کلان نیز میباشد، برای فقهای پیشین شناخته شده نبوده است.
اینک سعی خواهیم‌کرد با استفاده از سخنان دکتر یوسف قرضاوی به اجمال بدان‌ها پاسخ دهیم:
استادان گرانقدر: عبدالرحمن حسن، و محمد ابوزهره و عبدالوهاب خلاف گفته‌اند: زکات از حقوق و مزد و پاداش و درآمد کسب و اجب است، مشروط بر اینکه به حد نصاب رسیده و یکسال از آن بگذرد. و لی آنچه که از سخنان ابن عباس و ابن مسعود و معاویه و امام جعفر صادق و امام باقر و ناصر و داود و عمر بن عبدالعزیز و حسن بصری و زهری و اوزاعی، درباره مال مستفاد، استنباط میگردد آنست که گذشت یکسال بر آن لازم نیست، بلکه هر و قت بدست شخص رسید، باید از آن زکات بدهد. دکتر قرضاوی به تفصیل و جداگانه رای هریک از اشخاص فوق را بررسی‌کرده و گفته است صاحبان این مشاغل و کارها، باید همینکه صافی مجموع مزد و حقوق و پاداش‌شان در طی سال بعد از کسر هزینه زندگی خود و خانواده و احتیاجات اصلی به حدنصاب زکات برسد، که ارزش ٨٥ گرم طلا است، باید زکات خود را پرداخت کنند و گذشت یکسال هم لازم نیست و مقدارآن ۵/۲%می باشد .
زکات سهام و اوراق قرضه = اسناد
در دنیای امروز، سهام و اوراق قرضه، در معاملات تجارتی نقش عمده‌ای دارند و بنام «بورس‌های اوراق مالی« مشهور میباشند و بنام دارائی منقول نامیده می‌شوند و مالیات بر درآمد دارائی منقول، از آن‌ها و صول می‌شود.
فرق بین سهام و اوراق قرضه مالی و اسناد مالی:
سهام عبارت است از ملکیت جزئی از سرمایه مالی شرکت‌های سهامی بزرگ که هر سهمی جزئی از اجزاء متساوی سرمایه آن شرکت میباشد.
اوراق قرضه و اسناد مالی عبارتند از تعهدنامه و تضمین کتبی که بانک یا شرکت یا حکومت به حامل آن می‌سپارد، که مبلغ مندرج درآن را برابر سود و یژه‌ای در مدت معینی باز پرداخت نماید.
سهام جزء سرمایه شرکت یا بانک میباشد در صورتیکه اوراق قرضه و اوراق بهادار و امی هستند، بر عهده شرکت یا بانک یا حکومت. سهام در سود و زیان شرکت یا بانک سهیم میباشند، در حالیکه اوراق قرضه و بهادار، و ام ثابت هستند و تابع سود و زیان شرکت یا بانک نیستند. اوراق تاریخ باز پرداخت معین و محدودی دارند، در صورتیکه سهام چنین نیستند و نرخ آن‌ها تابع بازار روز و سود و زیان شرکت یا بانک میباشد. چنین پیداست که معامله و داد و ستد با سهام حلال میباشد. و لی اوراق قرضه و سندهای مالی درست منطبق با معاملات ربوی است و حلال نیست. بهرحال باید زکات سهام و اوراق، برابر زکات اموال تجارتی گرفته شود .