فقه السنه

دلیل شرعی هبه

هبه دل‌های مردم را بهم نزدیک می‌کند و پیوند محبت بین مردم را استحکام می‌بخشد لذا خداوند آن را مشروع ساخته است‌.

بروایت ابوهریره پیامبرصگفت‌: «تهادوا تحابوا»«به همدیگر هدیه بدهید تا همدیگر را دوست داشته باشید». پیامبر صهدیه را می‌پذیرفت و درعوض آن او نیز بطرف هدیه می‌داد و مردم را بقبول هدیه می‌خواندند و بپذیرفتن آن تشویق می‌کردند. بروایت احمد از خالد بن عدی پیامبر صگفت‌: «من جاءه من أخیه معروف من غیر إشراف ولا مسألة فلیقبله ولا یرده فإنما هو رزق ساقه الله إلیه»«هرکس ازطرف برادر مسلمانش چیزی برایش آورده شد، بدون اینکه انتظار آن راکشیده یا درخواست آن‌کرده باشد، آن را بپذیرد، و آن را رد نکند بیگمان این رزقی است که خداوند برایش فرستاده است‌». پذیرفتن هدیه را تشویق و ترغیب کرده است‌، اگرچه چیز حقیری باشد، از اینجهت علما رد هدیه را مکروه می‌دانند، مگر اینکه مانع شرعی وجود داشته باشد از عدم پذیرش آن‌.

براویت انس پیامبر صگفت‌: «لو أهدی إلى كراع لقبلت ولو دعیت علیه لاجبت»«اگر کمتر از قوزک پای حیوان را بمن هدیه‌کنند می‌پذیرم و اگر بدان دعوت شوم نیز می‌پذیرم‌». حضرت عایشه‌گفته است به پیامبر صگفتم‌: یا رسول الله من دو همسایه دارم بکدامیک هدیه بدهم‌؟ فرمود: «إلى أقربهما منك بابا»«بدانکه در خانه‌اش نزدیک‌تر است‌».

بروایت ابوهریره پیامبر صگفت‌: «تهادوا فإن الهدیة تذهب وحر الصدر ولا تحقرن جارة لجارتها ولو شق فرسن شاة»«‌بهمدیگر هدیه بدهید زیرا هدیه دادن کینه را از سینه‌ها زایل می‌کند و همسایه هدیه همسایه را تحقیر نکند حتی یک شق سم گوسفند باشد».

پیامبر صهدیه‌ کفار را نیز پذیرفته است که هدیه خسرو و هدیه قیصر و هدیه مقوقس را پذیرفت و او نیز برای ‌کافران هدایا و هبه‌هائی می‌فرستاد.

اما روایت احمد و ابوداود و ترمذی که در آن آمده است که عیاض هدیه‌ای را بحضور پیامبر صتقدیم‌کرد، و پیامبر صبه و ی‌گفت‌: آیا مسلمان شده‌ای‌؟‌گفت‌: نخیر. پیامبر‌ صگفت‌: «إنی نهیت عن زبد المشركین،»«‌براستی ازپذیرفتن‌کمک و عطای مشرکین نهی شده‌ام‌».

خطابی دراین باره‌گفته است بنظر می‌رسدکه این حدیث منسوخ باشد چون پیامبر صهدیه بیش از یک نفر از مشرکین را پذیرفته است‌. شوکانی‌گفته است‌: بخاری در صحیح خود حدیثی آورده است که از آن جواز قبول هدیه از بت‌پرست را استنباط‌ کرده است که درباب قبول هدیه از مشرکین از کتاب الهبه و الهدیه» آن را ذکر کرده است‌.

حافظ ابن الحجر می‌گوید: «رای ‌کسی که نپذیرفتن هدیه را مر‌بوط به بت‌پرست دانسته است نه مربوط به اهل‌کتاب‌، این رای درست نیست چون درآن حدیث سخن از بت‌پرست است»‌.