طواف قران و تمتع و سعی صفا و مروه در آن دو، برای اهل حرم مکی جز افراد درست نیست
از ابن عباس درباره متعه الحج سوال شد. گفت: مهاجرین و انصار و زنان پیامبرصدر حجه الوداع احرام بستند و نیت احرام‌کردند و ما نیز چنان کردیم. چون به مکه و ارد شدیم، پیامبرصگفت: احرام خود را، که برای حج بسته‌اید، به عمره تبدیل کنید مگر کسی که هدی قربانی را همراه خود آورده باشد، ما طواف کعبه و سعی بین صفا و مروه را کردیم و احرام خود را شکستیم و با زنان خود همخوا به شدیم و لباس و جامه دوخته پوشیدیم. پیامبرصگفت: هرکس هدی قربانی با خود آورده است، برای او حلال نیست که احرام را بشکند تا اینکه قربانی را به جای خود رساند -یعنی تا روز عید که در «منی» قربانی می‌کند- سپس پیامبرصبه ماکه احرام به حج را، به احرام به عمره تبدیل کرده بودیم، درشب روز هشتم ذی‌الحجه -یوم الترویه- به ما دستور داد که در روز هشتم ذی‌الحجه احرام به حج ببندیم. یعنی به نیت انجام فریضه حج احرام ببندیم. چون مناسک را انجام دادیم، آنگاه به خانه کعبه آمدیم و طواف -طواف الافاضه- کردیم و سعی بین صفا و مروه را هم انجام دادیم که بدینگونه حج ما بپایان رسید و برما و اجب بود که فدیه بدهیم و حیوانی ذبح کنیم، خداوند گوید: ﴿فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلۡعُمۡرَةِ إِلَى ٱلۡحَجِّ فَمَا ٱسۡتَیۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡیِۚ فَمَن لَّمۡ یَجِدۡ فَصِیَامُ ثَلَٰثَةِ أَیَّامٖ فِی ٱلۡحَجِّ وَسَبۡعَةٍ إِذَا رَجَعۡتُمۡۗ﴾[البقرة: ۱۹۶]. «هرکس در ماه‌های حج نخست عمره را انجام دهد سپس حج را -هردو را در یک سفر انجام دهد-. بر وی است که بشکرانه این دو عبادت که انجام داده است، آنچه از هدی قربانی میسر است ذبح کند، اگر کسی قربانی نداشته باشد سه روز در حج روزه بگیرد و چون به و طن خویش برگشت هفت روز را روزه بگیرد که جمعاً ده روز کامل می‌شود».ذبح یک گوسفند کافی است. آنان دونسک و عبادت را -حج و عمره- در یک سال انجام دادند که خداوند آن را در کتاب خویش و سنت پیامبرصبدان امر فرموده است و آن را برای غیر اهل مکه مباح داشته است: ﴿لِمَن لَّمۡ یَكُنۡ أَهۡلُهُۥ حَاضِرِی ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ﴾[البقرة: ۱۹۶]. این بهره‌مندی از -متعه حج- برای کسانی است که اهل مکه نباشند و خانواده و کاشانه‌شان در مکه نباشد و ماه‌های حج که خداوند نام برده است: شوال و ذوالقعده و ذوالحجه می‌باشد. هرکس در این ماه‌ها متعه حج بگزارد، باید یا قربانی دهد یا روزه بگیرد. بروایت بخاری.
۱- از این حدیث بر می‌آید که اهل مکه نمی‌توانند متعه حج و قران بجای آورند. (شافعی و مالک و احمد می‌گویند اهل مکه می‌توانند آن‌ها را بدون کراهت انجام دهند). بلکه باید حج تنها و عمره تنها، انجام دهند و این رای ابن عباس و ابوحنیفه است.
بعلت همین آیه: ﴿ذَٰلِكَ لِمَن لَّمۡ یَكُنۡ أَهۡلُهُۥ حَاضِرِی ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ﴾[البقرة: ۱۹۶]. درباره کسانی که در مسجد الحرام هستند، اختلاف است. مالک می‌گوید: مردم خود مکه مراد است، که اعرج هم چنین گفته و طحاوی آن را اختیار نموده است و ترجیح داده است و ابن عباس و طاووس و گروهی گفته‌اند: اهل حرم مراد است. و حافظ گفته از ظاهر آیه چنین پیدا است. شافعی گوید: مراد کسانی است که تا حداقل مسافه قصر نماز، در پیرامون مکه سکونت دارند و ابن جریر هم آن را اختیار کرده است.
حنفیه گفته‌اند: مراد از اهل حرم، کسانی است که میقات مکانی احرام‌شان حرم است یا نزدیک‌تر می‌باشند. آنچه که مورد اعتبار است سکونت و اقامت است، نه نشات و پیدایش - بنابراین اگر یک‌نفر ایرانی هم آنجا سکونت داشته باشد، اهل حرم است.
۲- از این حدیث بر می‌آید که اگر کسی متمتع باشد باید نخست طواف -طواف القدوم- و سعی بین صفا و مروه را برای عمره انجام دهد. سپس طواف الافاضه را بعد از و قوف در عرفات و سعی بین صفا و مروه برای فریضه حج انجام دهد. اما کسی که به قران احرام بسته است، جمهور علما گویند اعمال حج برای او کافی است پس برای حج و عمره یکبار طواف -طواف الافاضه- را بعد از و قوف در عرفات و سعی بین صفا و مروه را انجام می‌دهد، مثل کسی که نیت افراد می‌کند با این تفاوت که در قران برای هردو احرام می‌بندد، و لی در افراد تنها یکی را قصد می‌کند.
۱- جابر بن عبدالله گفت: پیامبرصبا یک نیت و احرام، حج و عمره هردو را، اراده و قصد کرد و برای هردو یک طواف - و یک سعی- انجام داد بروایت ترمذی که آن را حدیث حسن دانسته است. پس بصورت قران حج گزارد.
۲- ابن عمرگوید: پیامبرصگفت: «من أهل بالحج والعمرة، أجزأه طواف واحد وسعی واحد»«هرکس احرام به حج و عمره بست و با صدای بلند برای آن‌ها تلبیه گفت یک طواف و یک سعی برای او کفایت می‌کند». ترمذی آن را روایت کرده و «حسن صحیح» و «غریب» دانسته و دارقطنی آن را نقل کرده و بدان افزوده است: «ولا یحل منهما حتى یحل منهما جمیعا»(هر دو با هم پایان می‌گیرند)
۳- مسلم‌گوید: پیامبرصبه عایشه گفت: «طوافك بالبیت، وبین الصفا والمروة یكفیك لحجك وعمرتك»«طواف تو بدور خانه کعبه و سعی بین صفا و مروه، برای حج و عمره‌ات کافی است».
ابوحنیفه گوید: دو طواف و دو سعی لازم است. رای اول بهتر است چون دلایل آن قوی‌تر می‌باشد.
۴- در حدیث آمده است که بر «متمتع» و «قارن» قربانی و اجب است و حداقل آن یک گوسفند است. هرکس قربانی نداشت، سه روز، روزه بگیرد، در ایام حج و هفت روز دیگر روزه بگیرد، و قتی که بمیان خانواده و کشور خویش برگشت، بهتر است که آن سه روز را در دهه اول ذی‌الحجه پیش از رفتن به عرفات روزه بگیرد. برخی از علما از جمله طاووس و مجاهد جایز می‌دانند، که آن‌ها را از اول شوال روزه بگیرد. ابن عمر گوید می‌تواند آن سه روز را پیش از «یوم الترویه» روز هشتم و یوم الترویه و روز عرفات را روزه بگیرد، اگر آن‌ها را روزه نگرفت، یا بعضی را گرفته و بعضی مانده بود، می‌تواند در ایام التشریق آن‌ها را بگیرد. زیرا عایشه و ابن عمر گفته‌اند: روزه ایام التشریق رخصت نیست، مگر برای کسی که قربانی نداشته باشد. اگر بتواند آن سه روزه را در ایام حج بگیرد، باید آن‌ها را قضا کند.
و اما درباره آن هفت روز، بعضی گفته‌اند: بوقت برگشتن به و طن خود آن‌ها را روزه می‌گیرد، و بعضی گفته‌اند: بوقت برگشتن به منزل خود آن‌ها را می‌گیرد. بنابراین، در اراه هم می‌تواند آن‌ها را بگیرد که مجاهد و عطاء بر این رای می‌باشند.
تتابع و پشت سرهم بودن در این ده روز و اجب نیست. هرگاه نیت کرد، و احرام بست شرعاً می‌تواند تلبیه را بگوید، (از ظاهر عبارت بر می‌آید که می‌تواند روزه بگیرد).