شرایط ایجاب و قبول و انعقاد ازدواج
وقتی عقد نکاح تحقق می‌پذیرد و آثار مطلوب و نتاج شرعی ازدواج، بر آن مترتب میگردد، که شرایط زیر را داشته باشد:
۱- طرفین ازدواج، باید اهل تمییز باشند، اگر یکی از آن‌ها دیوانه یا صغیری باشد که اهل تمییزنیست، عقد نکاح منعقد نمی‌گردد و درست نیست.
۲- «ایجاب» و «قبول» باید در یک مجلس و اقع شوند، نباید بگونه‌ای باشند، که سخن خارج ازموضوع در بین آن‌ها بیاید، یا فاصله‌ای بین آن‌ها و اقع شود، که عادتاً و عرفاً اعراض و انصراف از عقد نکاح بحساب آید. البته شرط نیست که قبول بلافاصله بعد از ایجاب باشد. اگر مجلس طول‌کشید و فاصله افتاد، بین قبول و ایجاب و در این اثنا چیزی پیش نیامدکه اعراض و انصراف از ازدواج تلقی گردد، اشکالی ندارد و یک مجلس محسوب می‌شود. رای حنفی‌ها و حنبلی‌ها نیز چنین است.
درمغنی آمده است: اگرفاصله افتاد بین قبول و ایجاب، عقد صحیح است مادام که مجلس بهم نخورده باشد و طرفین در مجلس باشند و از آن انصراف حاصل نشده باشد، چون مجلس حکم حالت عقد را دارد. بدلیل اینکه در عقود معاوضات و معاملات، جای غبن و خیار، همان مجلس و قوع عقد است. اگر پیش از ادای عبارات دال بر قبول، طرفین از هم جدا شدند، «ایجاب» باطل میگردد دیگر پس از آن مجلس قبول تاثیری ندارد. چون از هم جدا شدن آن‌ها، انصراف طرف «قبول» بحساب میآید. و همچنین اگر در مجلس ایجاب و قبول، بین آن‌ها به و سیله چیزهائی فاصله افتاد که مجلس را قطع می‌کند و اعراض از قبول تلقی می‌شود، دیگر قبول تاثیر ندارد. از امام احمد سوال شد:گروهی نزد مردی رفتند به وی گفتند: فلانی را بنکاح فلانی دربیاور، اوگفت: او را به عقد فلانی درآوردم بر اینکه مهریه‌اش یک‌هزار باشد، آن‌گروه به نزد آن مرد برگشتند و بوی‌گفتندکه فلانی آن زن را به عقد تو، درآورد بر مهریه یک‌هزار، -دیناریا درهم اوگفت: قبول‌کردم آیا این عقد صحیح است؟ امام احمد گفت: آری. شافعیه‌گویند: نباید به هیچ و جه بین ایجاب و قبول فاصله‌ای ایجاد شود. آنان‌گویند: اگر بین ایجاب و قبول خطبه‌ای‌کوتاه فاصله افتاد بدینگونه که و لی زن بگوید: او را بعقد تو درآوردم -زوجتک و زوج‌گفت: بسم الله والحمد لله والصلاة والسلام علی رسول الله، نکاح و عقد ازدواج اورا پذیرفتم - قبلت نکاح‌ها -اختلاف است شیخ ابوحامد اسفراینی می‌گوید: عقد صحیح است چون خطبه برای عقد شرعاً مجاز است و بدان دستور داده شده است، و مانع صحت عقد نکاح نیست، همانگونه که تجدید تیمم در فاصله بین دو نماز جمع، ایجاد اشکال نمی‌کند.
گروهی دیگرگویند: عقد صحیح نیست چون بین ایجاب و قبول فاصله افتاده است همانگونه که اگر با غیرخطبه هم فاصله افتد، صحیح نیست. و قیاس این مسئله برمسئله تیمم دربین دو نمازصحیح نیست، چون درفاصله بین دونماز، به تیمم امرشده است، و لی خطبه پیش از عقد است و پیش از عقد بدان دستورداده شده است نه درمیان ایجاب و قبول. امام مالک می‌گوید: فاصله اندک بین ایجاب و قبول اشکال ندارد.
اختلاف از این جا ناشی می‌شودکه، قبول و پذیرش طرفین عقد، در یک زمان شرط انعقاد و صحت عقد است یا اینکه شرط نیست؟.
۳- نباید قبول با ایجاب مخالف باشد، مگر اینکه مخالفت قبول با ایجاب بسود ادا کننده ایجاب باشد، که در این صورت بیشتر دلالت بر قبول می‌کند، اگر گوینده ایجاب‌گفت: دخترخود فلانی را به عقد ازدواج تو درآوردم، برمبلغ مهریه یکصد لیره - «زوجتك ابنتی فلانة، على مهر قدره مائة جنیه»- و قبول کننده گفت: عقد ازدواج و نکاح وی را پذیرفتم بر مبلغ مهریه دویست لیره، این عقد صحیح است چون در قبول چیزی آمده است که بیشتربصلاح طرف ایجاب یعنی زن است.
۴- هر دو طرف عقد - متعاقدین - باید سخنانی را ازیک دیگر بشنوند که مقصود - از آن ایجاد پیوند زناشوئی باشد و بدانند که این کلمات و سخنان بدین‌منظور ادا می‌شوند، حتی اگرمعنی مفردات و تک تک‌کلمات و الفاظ را جداگانه هم درنیابند و نفهمند، اشکال ندارد، چون هردو می‌دانند، مقصود و نیت از گفتن این‌کلمات و الفاظ، ایجاد پیوند زناشوئی بر مبنای دین است و آنچه که معتبر میباشد، قصد و نیت است.