فقه السنه

فهرست کتاب

آیا می‌توان غیر کالای سلم شده را بعوض آن گرفت

آیا می‌توان غیر کالای سلم شده را بعوض آن گرفت

جمهور فقهاء بر آن هستندکه نمی‌توان غیرکالای سلم شده را بجای آن‌گرفت و تا زمانی که عقد سلم باقی باشد، جایز نیست‌، چون در این صورت قرض‌کالای سلم شده را، پیش از اینکه قبض‌کرده باشد فروخته است و بعلاوه پیامبرصگفته است‌: «من أسلف فی شئ فلا یصرفه إلى غیره»«هرکس چیزی را سلم ‌کرد آن را -‌پیش از قبض و تحویل‌گرفتن -‌بکسی و اگذار نکند»‌. و امام مالک و احمد آن را جایز دانسته‌اند.

ابن المنذر گفت‌: از ابن عباس به ثبوت رسیده است‌که‌گفت‌: ‌هرگاه در چیزی سلم ‌کردی تا مدت معینی‌، اگر خود آن چیز را گرفتی چه بهتر و الا چیزی بعوض آن بگیر که از آن ناقص‌تر باشد و دو بار سود مبر، شعبه این مطلب را ذکرکرده است و این خود قول صحابی است و قول صحابی مادام که مخالفی نداشته باشد، خود حجت است‌. و اما در میان راویان حدیث فوق «‌عطیه بن سعد» وجود دارد که بدو احتجاج نمی‌شود و سخنش حجت نیست در روایت حدیث‌.

ابن القیم این مذهب را ترجیح داده و دلایل هردو طرف را بررسی ‌کرده و گفته است‌: پس به اثبات رسیده است که برای تحریم‌گرفتن عوض چیزسلم شده‌، نصی و اجماعی و قیاسی نیست و نص و قیاس مقتضی مباح بودن آن می‌باشند. و قتی که نزاع پیش آید مراجعه بکتاب خدا و سنت نبوی و اجب است و اما هرگاه عقد سلم به و سیله اقاله یا چیز دیگری فسخ‌گردید: برخی ‌گفته‌اند گرفتن عوض قرض سلم شده‌، از غیر جنس خودش جایز نیست و برخی‌گفته‌اندگرفتن عوض آن جایز است

و آن مذهب امام شافعی و اختیار شده قاضی ابویعلی و ابن تیمیه است‌. ابن القیم گفته است‌: صحیح اینست چون جنس سلم شده عوضی است‌، مستقر و ثابت در ذمه فروشنده و معاوضه دادن آن مانند دیون و قرض‌های دیگر جایز است‌.