۱۷- تشهد اول
رای جمهور علماء برآنست که تشهد اول سنت است، چون عبدالله بن بحینه گفته است: «پیامبرصدر نماز ظهر بجای اینکه برای تشهد اول بنشیند، برخاست، چون نمازش را تمام کرد قبل از سلام دادن دو سجده برد، و در هر سجده الله اکبر گفت، و مردم نیز با وی سجده کردند، و این سجده برای جبران تشهد اول بود که فراموش کرده بود». بروایت گروه محدثین. درکتاب «سبل الاسلام» آمده است که این حدیث دلیل برآنست که سجده سهو تشهد اول را اگر فراموش شود، جبران می‌کند. و فرموده پیامبرص: «صلوا كما رأیتمونی أصلی»،بر و جوب تشهد اول دلالت دارد. و همچنین می‌رساند که اگر آن را سهوا ترک نمود با سجده سهو جبران میگردد، و این‌ها دلیل برآنست که اگر چه و اجب است و لی با سجده سهو جبران می‌شود، و نمی‌توان آن را دلیل عدم و جوب آن گرفت مگر اینکه دلیلی اقامه شود که بموجب آن هر و اجبی اگر سهو ا ترک شد، با سجده سهو جبران نمی‌شود و سجده سهو جای آن را نمی‌گیرد.
حافظ ابن حجر در «الفتح» بنقل از ابن بطال می‌گوید: دلیل اینکه سجده سهو بجای و اجب نمی‌نشیند آنست که اگر تکبیره الاحرام فراموش شود با سجده سهو جبران نمی‌شود. بنابر این اگر تشهد اول نیز و اجب بود، جبران نمی‌شد. و علاوه بر آن تشهد اول ذکری است که هیچ‌وقت بصورت جهری خوانده نمی‌شود، پس و اجب نیست، مانند دعای استفتاح که چون هرگز جهری نیست سنت است و دیگران بر عدم و جوب آن استدلال کرده‌اند که: پیامبرصاگر چه می‌دانست که یاران بعمد و برای پیروی از او تشهد را ترک کرده‌اند، و بعدا با او سجده سهو نموده‌اند، با این حال با این پیروی آنان مخالفت نکرد. این مساله شایان تحقیق و نظر بیشتری است. از جمله کسانی که آن را و اجب می‌دانند: لیث ابن سعد و اسحاق و احمد بنا بر قول مشهور او که قول شافعی است. و در روایتی بنزد حنفیه نیز چنین است.طبری در استدلال بر و جوب آن گفته است: ابتداء که نماز و اجب شد، دو رکعتی بود و تشهد در آن و اجب بود، بعداً نماز به بیش از دو رکعت افزایش یافت و جوب آن از بین نرفت و بحال خود باقی ماند.
مستحب است که تشهد اول را کوتاه خواند (تخفیف در آن سنت است):
تخفیف در تشهد اول مستحب است. ابن مسعود گفته است: «پیامبرصچون بعد از دو رکعت برای تشهد اول می‌نشست (آنقدر آن را کوتاه می‌کرد) گوئی بر سنگ‌های داغ نشسته است». بروایت احمد و اصحاب سنن. ترمذی گفته است: این حدیث «حسن» است جز اینکه عبیده (بن عبدالله بن مسعود که آن را از پدرش روایت کرده است) چیزی را از پدرش نشنیده است (تا از او روایت کند شاید مقصودش این باشد که در زمان پدرش به سن بلوغ نرسیده بود). ترمذی گفته است: بنزد اهل علم چنین عمل می‌شود که عدم اطاله نشستن در تشهد را بر می‌گزینند و چیزی بر تشهد نمی‌افزایند. ابن القیم می‌گوید: «نقل نشده است که: پیامبرصدر تشهد اول بر خود و بر آل خود درود فرستاده باشد: «اللهم صلی علی محمد وعلی آل محمد»و در آن از عذاب قبر و عذاب دوزخ و فتنه زندگی و مرگ و فتنه «مسیح دجال» استعاذه نفرموده است (بهمانگونه که در تشهد دوم میآید) و کسی که آن را مستحب می‌داند آن را از کلمات عام و مطلق و احادیثی فهمیده است که ارتباط آن‌ها به تشهد دوم به صحت و ثبوت نرسیده است».