دین اسلام بسوی ایدآلی و نمونه و اقع شدن‌گام برمی‌دارد
بیگمان دین اسلام آنقدر ایدالی فکر می‌کند و بسوی آن‌گام برمی‌دارد که عدالت را و اجب‌کرده و ظلم و ستم را حرام‌کرده است، و آنقدر تعالیم و آموزش‌های عالی و ارزش‌های برتر و مودت و رحمت و مهربانی و تعاون و همکاری و ایثار و فداکاری را مورد توجه قرار داده است که بحیات و زندگی لطافت بخشیده و دل‌ها را سرشار از عطوفت ساخته و بین انسان‌ها عقد اخوت بسته و برادری برقرار نموده است. اسلام علاوه بر همه این‌ها، برای عقل و خرد انسانی احترام، و برای فکربشری ارزش قایل است و خرد و اندیشه را دو و سیله از و سایل تفاهم و اقناع بشری قرار داده است. اسلام هیچکسی را بریک عقیده معینی مجبور نمی‌سازد و هیچ انسانی را ملزم بیک نظریه خاصی درباره وجود و هستی یا طبیعت یا انسان نمی‌کند، حتی درباره دین و قضایای آن مقرر می‌داردکه: ﴿لَا إِكْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾[البقرة: ۲۵۶]. «نسبت بپذیرش دین اکراهی نیست».و و سیله پذیرش دین را استعمال و بکارگیری عقل و خرد و اندیشه و فکر و دقت نظر در مخلوقات و جهان و هستی قرار داده است. خداوند می‌فرماید: ﴿لَا إِكْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ﴾[البقرة: ۲۵۶]. «در پذیرش دین اکراه و اجباری نیست چون راه راست و هدایت و راه گمراهی و ضلالت مشخص گردیده است هرکس اختیار دارد کدام یک را بپذیرد».
بازهم می‌فرماید: ﴿وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِیعًا أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى یَكُونُوا مُؤْمِنِینَ٩٩﴾[یونس: ۹۹]. «اگرخداوند می‌خواست می‌توانست همه مردم را مجبور سازد که ایمان بیاورند و لی خداوند نخواست که مردم اختیار نداشته باشند بلکه به مردم اختیار و خرد و اندیشه عطاکرده است تا مسئول عمل خویش باشند آیا تو می‌خواهی مردم را مجبور سازی تا ایمان بیاورند؟»،﴿وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَیَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لَا یَعْقِلُونَ١٠٠﴾[یونس: ۱۰۰]. «هیچ نفسی تا خداوند اجازه ندهد نمی‌تواند ایمان بیاورد، خداوند با اجازه خودش به بشر اختیار داده است و عذاب و آلودگی را برکسانی قرار داده است که در انتخاب دین خویش از خرد استفاده نمی‌کنند».
﴿قُلِ انْظُرُوا مَاذَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا تُغْنِی الْآیَاتُ وَالنُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لَا یُؤْمِنُونَ١٠١﴾[یونس: ۱۰۱]. «بگو بنگرید بدانچه که در آسمان‌ها و زمین است و آن‌ها را بررسی‌کنید تا به خالق و مدبر . . جهان پی ببرید برای قومی که راه لجاج و عدم ایمان را پیش‌گرفته‌اید آیات کونی خداوند و پند و اندرزها و اندرزها سودی ندارد».
و رسالت و و ظیفه پیامبر خداوند نیز، تنها ابلاغ اوامر و نواهی خدا و دعوت بسوی او بود و خداوند می‌فرماید: ﴿یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِیرًا٤٥ وَدَاعِیًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجًا مُنِیرًا٤٦﴾[الأحزاب: ۴۵-۴۶]. «ای پیامبر ما ترا فرستادیم که شاهد و گواه بر حال مردم و مژده دهنده رستگاری برای کسانی که راه خدا را برمی‌گزینند و ترساننده برای‌کسانی که از راه او سرپیچی می‌کنند، باشید و با اجازه خدا مردم را بسوی او بخوانید و چراغ پرتو افشان هدایت باشید برای پیداکردن راه هدایت».