شب در مزدلفه ماندن و توقف در آنجا کردن
درحدیث جابرآمده است که پیامبرصچون به مزدلفه آمد، نماز مغرب و عشاء را خواند، سپس بر پهلو خوابید تا اینکه سپیده صبح دمید، آنگاه نماز صبح را خواند، سپس برشتر خویش -قصواء- سوار شد تا اینکه به مشعر الحرام آمد و آنجا توقف نمود تا اینکه هوا بخوبی روشن شد و پیش از طلوع خورشید، از آنجا روان شد و راه افتاد. و به ثبوت نرسیده است که آن شب را بیدار مانده باشد. و این بود سنت پیامبرصدرباره شب بروز آوردن در مزدلفه و توقف در آنجا. امام احمد مبیت مزدلفه -شب در آنجا بروز آوردن- را برای غیرچوزبانان و آب دهندگان و اجب می‌داند و لی برای آنان و اجب نیست. و لی دیگر پیشوایان فقه تنها توقف در مزدلفه را و اجب می‌دانند، نه شب بروز آوردن را. مقصود از توقف در آنجا آنست که در آنجا وجود داشته باشی، بهر شکلی باشد، اشکالی ندارد. خواه بایستی یا بنشینی، راه بروی یا بخوابی. حنفیه می‌گویند: که و اجب است حاجی پیش ازسپیده صبح روز قربانی، در مزدلفه حضور بهم رساند. اگر چنین نکند بروی و اجب است که آن را با ریختن خون قربانی جبران کند و فدیه دهد، مگر اینکه عذری داشته باشد، که در صورت داشتن عذر نه حضور در مزدلفه و نه قربانی، برای جبران آن، هیچکدام و اجب نیست.
مالکیه گویند: تنها نزول و فرود آمدن در مزدلفه در شب پیش از طلوع فجر باندازه‌ای که انسان بتواند بار و بنه را باز کند و از عرفات به منی برود، و اجب میباشد مشروط بر آنکه عذری نداشته باشد. اگر عذری داشته باشد این نزول هم و اجب نیست.
شافعیه گویند: آنچه که و اجب است آنست که در نیمه دوم شب عید پس از توقف در عرفات در مزدلفه حضور یابد. ماندن در آنجا شرط نیست و دانستن اینکه آنجا مزدلفه است هم شرط نیست، بلکه گذشتن از آنجا کافی میباشد خواه بداند که مزدلفه است یا نداند. سنت است که نماز صبح را در اول و قت آن بخواند و سپس در مشعر الحرام توقف کند تا اینکه هوا بخوبی روشن می‌شود و طلوع خورشید نزدیک میگردد و فراوان بذکر و دعا مشغول باشد. خداوند گوید: ﴿فَإِذَآ أَفَضۡتُم مِّنۡ عَرَفَٰتٖ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ عِندَ ٱلۡمَشۡعَرِ ٱلۡحَرَامِۖ وَٱذۡكُرُوهُ كَمَا هَدَىٰكُمۡ وَإِن كُنتُم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلضَّآلِّینَ١٩٨ ثُمَّ أَفِیضُواْ مِنۡ حَیۡثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ وَٱسۡتَغۡفِرُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ١٩٩﴾[البقرة: ۱۹۸-۱۹۹]. «چون از عرفات بازگشتید در مشعرالحرام در مزدلفه، خداوند را با ذکر و تهلیل و تسبیح یاد کنید و او را یاد کنید همچنان که شما را هدایت نمود، اگرچه قبلا گمراه بودید و در جهالت و ضلالت بودید».
ای مکیان، از همانجا بازگردید که مردم باز می‌گردند، یعنی مانند مردم شما نیز باید در عرفات توقف کنید و توقف در عرفات بر شما نیز فرض است و از خدای تعالی آمرزش خواهید که معبود به حق است. چه خدای تعالی آمرزنده و بخشاینده بر خلق است). هرگاه پیش از طلوع خورشید از مزدلفه بسوی منی روان گردید چون به «محشر» رسید باندازه فاصله یک سنگ پرتاب با شتاب راه می‌رود.