فقه السنه

فهرست کتاب

جزای ‌کشتن شکا‌ر خشکی و بری

جزای ‌کشتن شکا‌ر خشکی و بری

خداوند گوید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡتُلُواْ ٱلصَّیۡدَ وَأَنتُمۡ حُرُمٞۚ وَمَن قَتَلَهُۥ مِنكُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ یَحۡكُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنكُمۡ هَدۡیَۢا بَٰلِغَ ٱلۡكَعۡبَةِ أَوۡ كَفَّٰرَةٞ طَعَامُ مَسَٰكِینَ أَوۡ عَدۡلُ ذَٰلِكَ صِیَامٗا لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمۡرِهِۦۗ عَفَا ٱللَّهُ عَمَّا سَلَفَۚ وَمَنۡ عَادَ فَیَنتَقِمُ ٱللَّهُ مِنۡهُۚ وَٱللَّهُ عَزِیزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ٩٥[المائدة: ۹۵]. «‌ای مومنان در حال احرام شکار مکنید و حیوانات شکاری را مکشید و هرکس حیوانی را از روی قصد کشت و شکار کرد، بروی و اجب است‌ که قیمت آنچه که ‌کشته است از جانوران، که دو تن از عادلان قیمت و بهای آن را تعیین و ارزیابی‌ کنند و بدان قیمت حیوانی برای قربانی بخرد تا هدیه‌ای باشد و بکعبه فرستاده شود و قربانی گردد، یا بدان قیمت طعامی خریده شود و بدان درویشان اطعام گردند یا بجای هردو من‌ گندم فدیه، یک روز روزه بگیرد تا و بال‌کار و کردار خویش را بچشد، خدای تعالی گذشته را عفو کرد و بزه را به کفاره برداشت و هرکس باز گردد و مجدداً آن را انجام دهد، خدای از او انتقام می‌گیرد و همین کفاره را بر او و اجب می‌کند و در قیامت او را به عذاب‌گرفتارش می‌سازد و خداوند از مخالفان انتقام گیرنده می‌باشد]».ابن‌کثیرگوید: بقول جمهور چه در قتل شکار، عمد داشته باشد و چه از روی نسیان باشد، این تاوان را باید بپردازند. زهری گوید: قرآن بکسی که عمد داشته باشد تصریح کرده و سنت هم بکسی که از روی نسیان آن را انجام دهد تصریح ‌کرده است‌.

از قرآن برمی‌آید، ‌کسی که از روی عمده مرتکب آن شود، علاوه بر تاوان و کفاره آن، گناهکار هم می‌شود چون می‌گوید: ﴿لِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمۡرِهِۦۗ[المائدة: ۹۵]. و سنت از روی احکام پیامبرصو یاران او، به جزا و تاوان قتل شکار از روی خطاء نیز حکم کرده است‌. بعلاوه قتل و کشتن شکار، اتلاف است و در اتلاف ضمانت الزامی است خواه از روی عمد باشد یا از روی نسیان، و لی اگر کسی عمد داشت گناهکار هم می‌شود، بخلاف کسی که عمد نداشته باشد.

در مسوّی‌ گفته است‌: معنی «فجزاء مثل ما قتل من النعم»ابوحنیفه گفته است که با تشخیص دو نفر عادل باید، چیزی را در جزای شکار صید شده، بپردازد که در قیمت مانند آن باشد، خواه ازحیوانات باشد که باید برای اهل‌کعبه ذبح و بین فقراء تقسیم شود یا در کفاره آن باندازه قیمت حیوان شکار شده، اطعام خریداری و بین فقرای مکه تقسیم شود. و شافعی گفته است‌: این جزاء یا باید صورتاً و شیلا با تشخیص دو نفر عادل مانند حیوان صید شده، از چهارپایان باشد، که قربانی می‌شود و یا کفاره بصورت اطعام است، یا برابرآن روزه می‌گیرد.