۲- آداب نماز شب
کسی که می‌خواهد نماز شب را بخواند، سنت است که به دستورات و نکات زبر توجه کند:
۱- بهنگام خوابیدن قصد گزاردن نماز شب را داشته باشد از ابوالدرداء روایت است که پیامبرصفرمود: «من أتى فراشه وهو ینوی أن یقوم فیصلی من اللیل فغلبته عینه حتى یصبح كتب له ما نوى، وكان نومه صدقة علیه من ربه»«کسی که به رخت‌خواب رفت و قصد داشت که شب برخیزد و نماز شب را بخواند، چنانچه خـواب بروی چیره شد و تا صبح بیدار نشد، خداوند پاداش آن را برایش می‌نویسد و خوابش نیز صدقه‌ای است از پروردگارش». به روایت نسائی و ابن ماجه با سند «صحیح».
۲- چون بیدار شد خواب را از چشمان خود دور سازد (با دست چشمانش را بمالد) و مسواک کند، سپس روی به آسمان دعائی که از پیامبرصروایت شده است، بخواند: «لا إله إلا أنت سبحانك، أستغفرك لذنبی وأسألك رحمتك، اللهم زدنی علما ولا تزغ قلبی بعد إذ هدیتنی وهب لی من لدنك رحمة إنك أنت الوهاب الحمد لله الذی أحیانا بعد ما أماتنا وإلیه النشور، ثم یقرأ الایات العشر من أواخر سورة آل عمران: (إن فی خلق السموات والارض واختلاف اللیل والنهار لایات لاولى الالباب) إلى آخر السورة ثم یقول: (اللهم لك الحمد، أنت نور السموات والارض ومن فیهن، ولك الحمد، أنت قیم السموات والارض ومن فیهن، ولك الحمد، أنت الحق، ووعدك الحق، ولقاؤك حق، والجنة حق، والنار حق، والنبیون حق، ومحمد حق، والساعة حق. اللهم لك أسلمت، وبك آمنت، وعلیك توكلت، وإلیك أنبت، وبك خاصمت، وإلیك حاكمت، فاغفر لی ما قدمت وما أخرت، ما أسررت وما أعلنت، أنت الله لا إله إلا أنت» «خداوندا تو پاک و منزه هستی و بجز تو خدائی نیست، آمرزش گناهانم را از تو می‌خواهم و رحمتت را مسئلت دارم، خداوندا دانشـم را بیفزای، و چون هدایتم کردی قلبم را منحرف نگردان، و مهر و رحمت خود را به من ارزانی دار، بی‌گمان تو بسیار بخشنده می‌باشی، ستایش خدائی را که ما را پس از مرگ زنده می‌گرداند و به سوی او می‌رویم، سپس ده آیه آخر سوره آل عمران را بخواند و بعد از آن بگوید: خداوندا ستایش تنها شایسته تو است، تو نور و روشنی بخش آسمان‌ها و زمین و آنچه در آن‌ها است می‌باشی تنها ستایش شایسته تو است، تو نگه دارنده آسمان‌ها و زمین و آنچه در آن‌ها است می‌باشی، تنها ستایش شایسته تو است، تو حق هستی، و عده‌ات حق است، دیدارت (در قیامت) حق است بهشت و دوزخت حق است، پیامبران و محمد رسول الله بر حق می‌باشند، و روز رستاخیز حق است، خداوندا خود را به تو تسلیم کردم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکل کردم و به سوی تو برگشتم، داوریـم به تو و به سوی تو است، پس گناهان پیشین و پسینم و پنهان و آشکارم را بیامرز، تنها تو خدائی و بجز تو خدائی نیست».
۳- نماز شب را با دو رکعت کوتاه شروع کند، سپس هر چه دلش می‌خواهد نماز بگزارد. عایشه گفته است که: «پیامبرصچون شب برای نماز بر می‌خاست، نماز خود را با دو رکعت کوتاه آغاز می‌کرد». ابوهریره گفته است که: پیامبرصفرمود: «إذا قام أحدكم من اللیل فلیفتتح صلاته بركعتین خفیفتین» هر دو حدیث به روایت مسلم می‌باشد.
۴- مستحب است نمازگزاری که برای نماز شب بر می‌خیزد همسرش را نیز بیدار کند. ابوهریره می‌گوید: پیامبرصفرمود: «رحم الله امرء قام من اللیل فصلى وأیقظ امرأته فإن أبت نضح فی وجهها الماء، رحم الله امرأة قامت من اللیل فصلت وأیقظت زوجها، فإن أبى نضحت فی وجهه الماء»«خداوند بیامرزد مردی را که شب بر می‌خیزد و نماز می‌گزارد و همسرش را نیز بیدار می‌کند، چون او از بیدار شدن امتناع‌کند، آب بر رویش بپاشد. خداوند بیامرزد زنی را که شب بر می‌خیزد و نماز می‌خواند و شوهرش را نیز بیدار می‌کند، چون او از بیدار شدن امتناع کرد آب بر رویش بپاشد». باز هم از او روایت شده که پیامبرصفرمود: «إذا أیقظ الرجل أهله من اللیل فصلیا أو صلى ركعتین جمیعا كتب فی الذاكرین والذاكرات»«چون شب مردی همسرش را بیدار کرد و با هم دو رکعت نماز گزاردند، اسمشان در ردیف ذکر گویان خداوند نواشته می‌شود». به روایت ابو داود و دیگران با اسناد «صحیح».
ام سلمه گوید: شبی پیامبرصبیدار شدو فرمود: «سبحان الله، ماذا أنزل اللیلة من الفتنة، ماذا أنزل من الخزائن، من یوقظ صواحب الحجرات، یا رب كاسیة فی الدنیا عاریة یوم القیامة»«منزه است خداوند!! امشب چه فتنه‌هایی نازل شد!! چه گنجینه‌هائی نازل شد!! چه کسی صاحبان حجره‌ها را بیدار می‌کند؟ و ای چه بسا زنان لباس پوشیده در دنیا، در قیامت لخت و عریان هستند». به روایت بخاری. علی بن ابی‌طالب گوید: شبی پیامبرصبر من و فاطمه و ارد شد و گفت: «ألا تصلیان؟»، من گفتم: ای پیامبر خدا جان ما در دست خداست، اگر بخواهد ما را بیدار کند، بیدار می‌شویـم. چون این سخن را گفتم، ایشان برگشتند، و بر ران خود می‌زدند و می‌گفتند: «وكان الانسان أكثر شئ جدلا»«انسان بیشتر از هر چیز از جدل خوشش می‌آید». ایـن حدیث متفق علیه است.
۵- چـون خـواب او را فرا گیرد و چرت بدهد بخوابد تا اینکه خوابش بر طرف شود. از عایشه روایت است که پیامبرصفرمود: «إذا قام أحدكم من اللیل فاستعجم القرآن على لسانه فلم یدر ما یقول فلیضطجع»«چون شب یکی از شما برای نماز شب برخاست و خوابش می‌آمد و قرآن بر زبانش گنگ می‌شد و نمی‌توانست بخوبی آن را بخواند و نمی‌دانست چه می‌گوید، دراز بکشد تا خواب او را رها می‌کند». به روایت مسلم. انس گوید: پیامبرصبه مسجد آمد، ریسمانی را بین دو ستون بسته بودند، فرمود: ایـن ریسمان برای چیست؟گفتند: برای زینب است که نماز می‌خواند، هرگاه خسته شد خود را بدان نگه می‌دارد. فرمود: «حلوه، لیصل أحدكم نشاطه فإذا كسل أو فتر فلیرقد»«آن را باز کنید، هر یک از شما و قتی نماز بخواند که سرحال باشد و چون خسته شد بخوابد». این حدیث متفق علیه است.
۶- نباید خود را به مشقت بیندازد، بلکه بقدر توانائی خویش شب برخیزد و آن را پیوسته حفظ کند و جز در مواقع ضروری آن را ترک نکند. از حضرت عایشه روایت است که پیامبرصفرمود: «خذوا من الاعمال ما تطیقون، فو الله لا یمل الله حتى تملوا»«اعمال عبادی را بگونه‌ای انجام دهید که توانائی آن را داشته باشید، یا اعمالی را انجام دهید که توانائی آن را داشته باشید، بی‌گمان خداوند پاداش را قطع نمی‌کند مگر اینکه شما عبادت را قطع کنید». به روایت بخاری و مسلم. آنان از عایشه روایت کرده‌اند که: از پیامبرصسوال شد : کدام عمل به نزد خدا محبوب‌تر است؟ فرمود: «أدومه وإن قل»«عملی که استمرار و دوام داشته باشد، اگر چه اندک هم باشد». مسلم از او روایت کرده که گفت: عمل پیامبرصدائمی و همیشگی بود، چون عملی را انجام می‌داد، اثباتش می‌کرد (یعنی آن را بـصورت همیشگی در می‌آورد).
از عبدالله بن عمر روایت است که پیامبرصفرمود: «یا عبد الله لا تكن مثل فلان كان یقوم اللیل فترك قیام اللیل»«ای عبدالله چون فلانی مباش که بـرای نماز شب بر می‌خاست، سپس آن را ترک می‌کرد». این حدیث متفق علیه است. مسلم و بخاری از ابن مسعود روایت کرده‌اند که: در حضور پیامبرصمردی را نام بردند و گفتند: تا صبح می‌خـوابد فرمود: «ذاك رجل بال الشیطان فی أذنیه»«او مردی است که شیطان در گوشش شاشیده است». و آنان از سالم بن عبدالله بن عمر و او از پدرش روایت کرده است که: پیامبرصبه پدرش گفت: «نعم الرجل عبد الله لو كان یصلی من اللیل»«عبدالله پسر شما چه مرد خوبی است اگر نماز شب را بخواند». سالم گفت: عبدالله بعد از آن شب‌ها نمی‌خوابید مگر مدت اندکی.