حج کودک و برده
بر کودک و برده - عبد، رقیق - حج و اجب نیست اما اگر به سفر حج بروند صحیح است، و لی جای حج و اجب را نمی‌گیرد (یعنی اگر بعدا ً‌کودک بالغ و مستطیع شد و برده آزاد و مستطیع شد و شرایط دیگررا داشتند، بر آنان حج و اجب می‌شود و حج قبلی کافی نیست). ابن عباس گوید: پیامبرص، گفت: «أیما صبى حج ثم بلغ الحنث فعلیه أن یحج حجة أخرى.أیما عبد حج ثم أعتق، فعلیه أن یحج حجة أخرى»«هر کودکی که بحج رفت و بعد از بلوغ، شرایط و جوب حج در وی جمع شد، بر وی و اجب است که به حج برود. و هر بندهای و برده‌ای، که به حج رفت و سپس آزاد گردید و شرایط و جوب حج در و ی، جمع گردید بر وی و اجب است که به حج برود». طبرانی با سند صحیح آن را روایت کرده است. سائب بن یزید گفت: پدرم در حجه الوداع همراه پیامبرصبه حج رفت و من در سن هفت سالگی بودم. (ظاهرا باید او هم همراه بوده باشد) بروایت احمد و بخاری و ترمذی، و گفت: اهل علم اجماع دارند، بر اینکه اگر کودکی پیش از بلوغ بحج رفت سپس بعد از بلوغ، شرایط و جوب حج را داشت، حج بروی و اجب است و بنده و برده هم اگر پیش از آزادی به حج رفت، سپس آزاد گردید و شرایط و جوب حج را داشت، بر وی و اجب است که به حج برود.
ابن عباس گوید: زنی بچه‌اش را به سوی پیامبرصبرد و گفت: آیا این‌هم ثواب حج را دارد؟ پیامبرصگفت: آری و تو هم که زحمت وی را می‌کشی، مزد و پاداش داری. (اکثر اهل علم بر آنند که کودک ثواب و پاداش کار نیک را دارد، و بدی‌ها به حساب او نوشته نمی‌شوند و از عمر هم چنین روایت شده است). جابر گوید: «با پیامبرصبه حج رفتیم که زنان و کودکان همراه ما بودند، که ما بجای کودکان تلبیه می‌گفتیم و رمی جمرات می‌کردیم». بروایت احمد و ابن ماجد. اگر کودک اهل تمییز بود، و خوبی و بدی را تشخیص می‌داد، خود احرام می‌بندد و مناسک حج را انجام می‌دهد. در غیر این صورت و لی و سرپرست شرعی او، باید بجای وی تلبیه گوید و او را به طواف و سعی بین صفا و مروه و و قوف در عرفات و ره‌می جمرات ببرد . اگر کودکی به حج رفت و پیش از و قوف در عرفات یا به هنگام و قوف در عرفات، بالغ شد، این حج بجای حج و اجب شرعی مقبول است، عبد هم اگر پیش از و قوف در عرفات یا در اثنای و قوف در عرفات آزاد شد، این حج و ی، به جای حج و اجب مقبول است. امام مالک و ابن المنذر گفته‌اند: این حج برای آن‌ها کافی نیست، چون آنان بصورت حج مستحب و داوطلبانه، احرام بسته‌اند، بنابراین حج‌شان به حج فرضی و اجب، تبدیل نمی‌گردد.