روزه سنت = روزه داوطلبا‌نه
پیامبرصمردم را بروزه گرفتن در روزهای زیر تشویق فرموده است:
۱- روزه شش روز از ماه شوال:
گروه محدثین جز بخاری و نسائی از ابوایوب انصاری روایت کرده‌اند که پیامبرصگفت: «من صام رمضان ثم أتبعه ستا من شوال فكأنما صام الدهر»«هرکس هر سال روزه ماه رمضان را بگیرد سپس بدنبال آن شش روز از شوال را نیزروزه باشد مثل اینست که تمام سال روزه بوده است (هر عمل نیک پاداش یک بده دارد. ماه رمضان ثواب ده ماه دارد و شش روزه شوال ثواب ٢ ماه دارد».
امام احمد می‌گوید: این شش روزه شوال پشت سر هم باشد یا نباشد فرقی نمی‌کند. بنابرای علمای شافعیه و حنفیه بهتر است که این شش روزه را بدون فاصله پس از عید فطر پشت سرهم روزه باشد.
۲- روزه ده روز اول ذیحجه و تاکید بر روزه روز عرفه برای غیر حاجیان:
۱- از ابوقتاده روایت است که پیامبرصگفت: «صوم یوم عرفة، یكفر سنتین، ماضیة، ومستقبلة، وصوم یوم عاشوراء یكفر سنة ماضیة»«روزه عرفه تاوان گناهان (صغیره) یک سال گذشته و یک سال آینده می‌باشد و روزه عاشورا تاوان گناهان یک سال گذشته می‌باشد». جز بخاری و ترمذی گروه محدثین آن را روایت کرده‌اند.
۲- حفصه دختر حضرت عمر. ام المومنین گفته است: «پیامبرصچهار چیز را هرگز ترک نمی‌کرد: روزه عاشورا و روزه ده روز اول ذیحجه و روزه سه روزاز هر ماهی، دو رکعت نماز سنت پیش از نماز صبح». بروایت احمد و نسائی.
۳- از عقبه بن عامر روایت است که پیامبرصگفت: «روز عرفه و روز قربانی و روزهای ایام التشریق، روزهای جشن ما مسلمانان است، روزهای خوردن و نوشیدن می‌باشد«. بروایت پنج نفر از محدثین بزرگ به جزابن ماجه و ترمذی که آن را «صحیح«، دانسته است.
۴- از ابوهریره روایت است که پیامبرصاز روزه روز عرفه در عرفات نهی‌کرده است. (یعنی برای حجاج خوب نیست که در عرفات روز عرفه را روزه باشند). بروایت احمد و ابوداود و نسائی و ابن ماجه. ترمذی گفته است: «اهل علم روزه روز عرفه را مستحب می‌دانند مگر برای کسانی که در عرفات هستند که برای آن‌ها مستحب نیست.
۵- ازام الفضل (زن حضرت عباس) روایت است که مردم شک داشتند در اینکه پیامبرصدرروز عرفه روزه است یا خیر؟ لذا او برای پیامبرصشیر فرستاد و پیامبرصکه در عرفه مشغول ایراد خطبه بود آن شیر را نوشید«. این حدیث متفق علیه است.
۳- روزه محرم و تاکید بر روزه در عاشورا و یک روز پیش از آن و یک روز بعد از آن:
۱- از ابوهریره روایت است که از پیامبرصسئوال شد: بعد از نماز فریضه چه نمازی بهتر است؟ فرمود: نماز در دل شب. سپس‌گفتند: بعد از روزه رمضان چه روزهای بهتر است؟ فرمود: روزه ماه خداکه آن را «محرم» خوانند. بروایت احمد و ابوداود و مسلم.
۲- از معاویه بن ابی‌سفیان روایت است که گفت: از پیامبرصشنیدم که می‌گفت: «إن هذا یوم عاشوراء، ولم یكتب علیكم صیامه، وأنا صائم، فمن شاء صام، ومن شاء فلیفطر» «امروز عاشورا است و روزه آن بر شما و اجب نیست. من خود روزه هستم، هرکس خواست روزه باشد و هرکس نخواست افطار کند». این حدیث متفق علیه است.
۳- از عایشهلروایت است که گفت: «قریش در دوره جاهلی روز عاشورا را روزه می‌گرفتند و پیامبرصنیز آن را روزه می‌گرفت. چون بمدینه آمد خود آن را روزه می‌گرفت و روزه آن را بمردم نیز دستور می‌داد. چون روزه رمضان فرض‌گردید فرمود: «هرکس دلش خواست عاشورا را روزه بگیرد و هرکس نخواست افطار کند». متفق علیه است.
۴- از ابن عباس روایت است که چون پیامبرصبمدینه آمد، دریافت که یهودیان عاشورا را روزه می‌گیرند. گفت: چرا این روز را روزه می‌گیرید؟ گفتند: روزی است مبارک که خداوند حضرت موسی و قوم بنی اسرائیل را در آن روز ازدست دشمن نجات داد، پس حضرت موسی آن روز را، روزه می‌گرفت. پیامبرصگفت: «من به موسی از شما شایسته ترم و نزدیکتر می‌باشم، پس خود آن روز را روزه گرفت و به مردم نیز دستور داد که روزه باشند». متفق علیه است.
۵- از ابوموسی اشعری روایت است که گفت: یهودیان روز عاشوراء را بزرگ می‌داشتند و آن را جشن می‌گرفتند. پیامبرصگفت: «شما نیز آن روز را روزه بگیرید». متفق علیه است.
۶- از ابن عباس روایت است که گفت: چون پیامبرصعاشورا را روزه گرفت و به مردم نیز دستور داد. به وی گفتند: ای رسول خدا، یهودیان و نصرانیان آن روز را بزرگ می‌دارند... فرمود: «انشاء‌الله در سال آینده روز نهم را نیز روزه خواهیم بود، و لی سال آینده پیامبرصو فات کرد و به ماه محرم نرسید». بروایت مسلم و ابوداود. و در روایتی آمده است که پیامبرصگفت: «اگر بمانم سال آینده روز تاسوعاء را نیز همراه عاشوراء روزه خواهیم بود». بروایت احمد و مسلم. علماء درباره روزه عاشوراء سه کیفیت را ذکر کرده‌اند. مرتبه اول: روزه تاسوعاء و عاشوراء و یازدهم محرم، مرتبه دوم: تاسوعاء و عاشوراء و مرتبه سوم: تنها روزه عاشوراء. از جابر بن عبدالله روایت است که پیامبرصگفت: «من وسع على نفسه، وأهله یوم عاشوراء، وسع الله علیه سائر سنته»«هرکس روز عاشوراء بر خویش و خانواده‌اش آسان گیرد و دست و دل باز باشد، خدا نیز بر وی فراخ می‌گیرد». بروایت بیهقی در «الشعب« و ابن عبدالبر. این حدیث از طرق دیگر نیز روایت شده است و لی همه طرق آن ضعیف هستند و لیکن بنا بقول سخاوی اگر طرق روایت آن را در کنار هم قرار دهیم یک دیگر را تقویت می‌کنند.
۴- روزه بیشتر روزهای ماه شعبان
پیامبرصبیشتر روزهای شعبان را روزه می‌گرفت. حضرت عایشه گفته است: «من ندیده‌ام که پیامبرصیک ماه را تمام روزه گرفته باشد، مگر ماه رمضان. و در هیچ ماهی او را ندیده‌ام که باندازه ماه شعبان روزه گرفته باشد». بروایت بخاری و مسلم.
از اسامه بن زید روایت است که گفت: گفتم ای رسول خدا ترا ندیده‌ام که در هیچ ماهی باندازه ماه شعبان روزه بگیری؟ او گفت: «شعبان ماهی است که مردم از فضیلت آن غافل هستند. این ماه بین رجب و رمضان و اقع شده است و دراین ماه اعمال مردم را به پیشگاه خداوند عرضه می‌دارند. من دوست دارم در حالیکه اعمال مرا به پیشگاه خداوند می‌برند روزه باشم«. بروایت ابوداود و نسائی به تصحیح ابن خزیمه. دلیلی وجود ندارد که بموجب آن روزه گرفتن در زبانزدهم شعبان از روزهای دیگرآن بهتر باشد. بنابراین روزه آن روز نسبت بروزهای دیگر آن ماه، فضیلتی ندارد و مانند آن‌ها است.
۵- روزه ماههای «حرام»:
مستحب است که در ماههای حرام: ذوالقعده، ذوالحجه، محرم و رجب، بیش از ماههای دیگر روزه گرفت. از مردی از قبیله «باهله« روایت شده است که او نزد پیامبرصرفت و گفت: ای رسول خدا من همان مردی هستم که سال گذشته بحضور شما آمدم. پیامبرصگفت: چه چیز شما را دگرگون ساخته است، در حالیکه خوش قیافه بودی؟ او گفت: از و قتی که از حضور شما رفته‌ام فقط شب‌ها غذا خورده‌ام (و روزها روزه بوده‌ام). پیامبر گفت: چرا نفس خویش را به عذاب انداخته‌ای؟ سپس گفت: ماه صبرو شکیبائی -رمضان- را روزه بگیر، و از هر ماه یک روز را روزه بگیر. آن مرد گفت: برایم افزایش ده که بیشتر می‌توانم. حضرت گفت: از هر ماه دو روز را روزه بگیر. آن مرد گفت: بیشتر می‌توانم. پیامبرصگفت: «صم من الحرم واترك. صم من الحرم واترك. صم من الحرم واترك " وقال بأصابعه الثلاثة، فضمها، ثم أرسلها»«پیامبرصگفت: در هریک از ماههای حرام سه روز روزه بگیرو سه روز را افطار کن با اشاره انگشتان سه‌گانه به وی اشاره کرد که سه انگشت را با هم جمع می‌کرد، سپس آن‌ها را رها می‌ساخت که مقصودش آن بودکه سه روز پشت سرهم روزه باشد و سه روز پشت سرهم افطارکند» بروایت احمد و ابوداود و ابن ماجه و بیهقی با سند «جید«. روزه ماه رجب فضیلتی بر ماههای دیگر ندارد و آن‌هم مانند دیگر ماههای حرام است و در سنت صحیح چیزی نیامده است که فضیلت روزه آن را بخصوص برساند و چیزهائی که در این زمینه نقل شده است برای استدلال کفایت نمی‌کند. شیخ ابن حجر گفته است: «درباره فضیلت آن و روزه آن و روزه در و قت معینی از آن و نماز در شب مخصوصی در آن، هیچگونه حدیث صحیحی که شایان احتجاج باشد نیامده است».
۶- روزه دوشنبه‌ها و پنج شنبه‌ها:
از ابوهریره روایت است که پیامبرصبیشتر روزهای دوشنبه و پنجشنبه، روزه می‌گرفت. در این باره از او سئوال شد. فرمود: «إن الاعمال تعرض كل اثنین وخمیس، فیغفر الله لكل مسلم، أو لكل مؤمن، إلا المتهاجرین، فیقول: أخرهما»«همانا اعمال مردمان روزهای دوشنبه و پنجشنبه عرضه می‌گردد. خداوند همه مسلمانان و مومنان را مورد مغفرت و آمرزش قرارمی‌دهد مگردو نفری که همد یگر را ترک کنند و سخنان زشت بهمدیگر گویند، که می‌فرماید: آنان را بتاخیر اندازید». امام احمد آن را با سندی صحیح روایت کرده است. و در صحیح مسلم آمده است که از پیامبرصسئوال شد درباره روزه دوشنبه‌ها؟ فرمود: «ذاك یوم ولدت فیه، وأنزل علی فیه»«در آن روز زاده شدم و در آن روز و حی بر من نازل شده است».
۷- روزه سه روز از هر ماهی:
ابوذر غفاری گفته است: «پیامبرصبه ما دستور داد که از هر ماهی سه روزه سیزدهم و چهاردهم و زبانزدهم -ایام البیض = روزهائی که تمام شب مهتابی است- را روزه بگیریم و گفت آنوقت مثل اینکه تمام سال را روزه گرفته‌ایم = احسان یک به ده می‌باشد». بروایت نسائی و تصحیح ابن جبان. بازهم ازپیامبرصنقل شده است که او روزهای شنبه و یکشنبه و دوشنبه را روزه می‌گرفت و از ماه بعدی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه و پنجشنبه را روزه می‌گرفت و همچنن نقل شده است که از آغاز هر ماه، سه روز را روزه می‌گرفت و همچنین آمده است که: پنجشنبه اول هرماه و روز دوشنبه بعد از آن و دوشنبه بعدی را نیز روزه می‌گرفت.
۸- روزه یک روز در میان:
از ابوسلمه بن عبدالرحمن، از عبدالله بن عمرو روایت است که گفت: پیامبرصگفت: به من خبرداده‌اند، که تو شب را بیدارمی‌مانی و عبادت می‌کنی و روزرا روزه می‌گیری؟ گفتم آری ای رسول خدا. او فرمود: یک روز روزه باش و یک روز دیگر افطار کن -یک روز در میان روزه باش. و شب‌ها نماز بخوان و بخواب، بیگمان تن تو بر تو حق دارد، و همسر تو بر تو حق دارد، و مهمان تو بر تو حق دارد و بیگمان برای تو کافی است که از هر ماهی سه روز را روزه باشی.
عبدالله گوید: من پافشاری کردم و گفتم بیشتر می‌توانم و او نیز بر من سخت گرفت. و گفت: از هر هفته‌ای سه روز را روزه بگیر. باز من پافشاری کردم و سخت گرفتم و گفتم: بیشتر می‌توانم. او نیز بر من سخت گرفت و گفت: روزه پیامبر خدا داود÷را بگیر و بر آن چیزی میفزا گفتم: ای رسول خدا روزه داود÷چگونه بود؟ فرمود: او یک روز در میان روزه می‌گرفت». بروایت احمد و دیگران.
باز هم از عبدالله بن عمرو روایت است که پیامبرصگفت: «أحب الصیام إلى الله صیام داود، وأحب الصلاة إلى الله صلاة داود، كان ینام نصفه، ویقوم ثلثه، وینام سدسه، وكان یصوم یوما، ویفطر یوما»«گرامی‌ترین و پسندیده‌ترین روزه نزد خداوند، روزه حضرت داود÷می‌باشد و پسندیده‌ترین نماز نزد خداوند، نماز داود÷است.
او نصف شب را می‌خوابید و یک سوم شب عبادت و شب زنده‌داری می‌کرد و یک ششم باقیمانده شب را می‌خوابید و یک روز را روزه می‌گرفت و یک روز را افطار می‌کرد- یک روز در میان روزه می‌گرفت».